Każde badanie diagnostyczne związane jest z pewną obawą. Większość z nas przed wizytą u specjalisty w celu zakwalifikowania się do laserowej korekcji wzroku, rozważa różne scenariusze: A co, jeśli dowiem się czegoś niepokojącego o moim stanie zdrowia? A co, jeśli się nie zakwalifikuję? A co, jeśli będzie bolało? Tu najlepiej uśmiechnąć się do siebie i powiedzieć: A co, jeśli się uda i spełnię swoje marzenia? To tak, jak w znanym cytacie: „What if I fall?” Oh but my darling, What if you fly?” (autor Erin Hanson, tłumaczenie: A co, jeśli spadnę? – oh kochanie moje, a co, jeśli pofruniesz?).
Wybierając się na kwalifikację do zabiegu laserowej korekcji stawiamy pierwsze kroki na drodze usunięcia wady wzroku i życia bez okularów, czy soczewek kontaktowych. Warto przemyśleć sprawę i wybrać dobrze. Specjaliści, którzy wykonają badania przed planowanym zabiegiem, a także sprzęt diagnostyczny powinny być godne zaufania i doskonale przygotowane do swoich zadań. Wtedy, możemy mieć pewność, że nie spadniemy, a będziemy latać 😉
Pomiary wykonywane przez optometrystę i okulistę w trakcie kwalifikacji do laserowej korekcji wzroku mają za zadanie w pełni zdiagnozować stan poszczególnych elementów oka, jego funkcjonowanie oraz wykluczenie nieprawidłowości – czy to chorób, czy zaburzeń w procesie widzenia. Do badań zaliczamy w szczególności:
- topografię rogówki
- asferyczność rogówki
- szerokość źrenicy
- fotopową
- skotopową
- ciśnienie wewnątrzgałkowe z histerezą rogówki
- refrakcję
- obiektywną
- subiektywną
- akomodację
- badanie widzenia obuocznego
- ruchów oczu
- jednoczesnej percepcji, fuzji, stereopsji
- zezów
- dwojenia, konfuzji, tłumienia
- biometrię optyczną
- optyczną koherentną tomografię
- gęstość komórek śródbłonka
- badanie okulistyczne w biomikroskopie
Topografia rogówki
Tak, mówimy, że od niej wszystko zależy. Czy topografia rogówki jest decydująca w procesie kwalifikacyjnym do zabiegu laserowego na oczy? I tak i nie. Jest bardzo ważna, jednak niekiedy, o dyskwalifikacji decydują zupełnie inne parametry. Wykonując mapy rogówki na specjalistycznym sprzęcie Oculyzer zwracamy uwagę na konkretne cechy: grubość rogówki, jej moc w dwóch prostopadłych przekrojach, asferyczność – czyli analizujemy kształt. Istotne jest czy rogówka staje się bardziej stroma, czy bardziej płaska od centrum ku obwodowi. Często spotykamy pacjentów, którzy mają obawę, że ich rogówka jest zbyt cienka do przeprowadzenia zabiegu korekcji laserowej.
Tu ze spokojem pocieszamy – to nie jedyny decydujący parametr i niekiedy nie jest to przeszkoda do prawidłowego zaplanowania zabiegu. Wynik topografii zawiera też ważną informację o położeniu wierzchołka i najcieńszego miejsca rogówki oraz centrum źrenicy. Oculyzer pozwala zobrazować, nie tylko rogówkę od przodu, ale też jej tylną powierzchnię, a co więcej – przedni odcinek oka. Z powodzeniem możemy zwymiarować głębokość komory przedniej, kąt rogówkowo-tęczówkowy, wielkość ewentualnych zmian w kształcie, blizn, niejednorodności.
Szerokość źrenicy
Rogówka ludzka ma wielkość blisko 12 mm. Natomiast patrzymy tylko taką jej częścią, jak szeroko otwarta jest źrenica. Dlatego szerokość źrenicy jest ważnym parametrem, który decyduje o tym, czy i jaki zabieg laserowy może zostać wykonany na danym oku. Działanie lasera przeprowadza się na obszarze nieco większym niż źrenica oka w ciemności. Wszystko po to, aby w każdych warunkach oświetleniowych wada wzroku była skorygowana. Wykonanie zabiegu na zbyt małym obszarze skutkowałoby wzmocnionymi efektami halo i glare oraz niedokorygowaniu o zmierzchu i w nocy.
Ciśnienie wewnątrzgałkowe z histerezą rogówki
W przypadku chirurgii laserowej zaleca się, aby śledzić wartość ciśnienia w oku analizując właściwości sprężyste rogówki. Taki pomiar umożliwia zastosowanie tonometru air-puff ORA (Reichert Ocular Response Analyzer). To najmniej przyjemny spośród pomiarów optometrycznych, gdyż pacjent doświadcza podmuchu powietrza w oko. Wiązka światła śledzi ugięcie rogówki pod wpływem powietrza, a następnie jej powrót do pierwotnego kształtu. Ten proces nazywa się histerezą rogówki i jest widoczny na obrazku poniżej (przykładowy opisany wynik pomiaru).
Refrakcja
Refrakcję dzieli się na obiektywną i subiektywną. Ta pierwsza to komputerowe badanie wzroku, czyli nic innego, jak określenie wielkości wady wzroku z wykorzystaniem autorefraktometru. Pacjent patrzy na kolorowy obrazem z drogą, domem lub balonem. Przeważnie ten obserwowany krajobraz wyostrza się tylko na chwilę i to wtedy dokonywany jest pomiar (nazywamy to przesunięciem do dali wzrokowej). Należy jednak pamiętać, że pomiar komputerowy jest obarczony jednym poważnym błędem. W trakcie badań na przyrządach diagnostycznych cały czas mamy włączoną akomodację (nieraz nazywaną akomodacją przyrządową).
Akomodacja to proces, w którym soczewka oka jest bardziej uwypuklona, by przedmioty bliskie były widziane ostro. W związku z włączoną akomodacją wyniki komputerowego badania wzroku są zazwyczaj przesunięte w kierunku większe krótkowzroczności. Należy podać krople rozluźniające napięcie akomodacyjne i poszerzające źrenicę w celu uzyskania wiarygodnej refrakcji. Drugie badanie – refrakcja subiektywna to pomiar polegający na doborze korekcji okularowej, w którym pacjent odpowiada na pytania i obserwuje przeróżne testy na tablicy optotypów. To kluczowe badanie obrazujące jaka jest faktyczna wada wzroku, a także jaką korekcję w tej chwili akceptuje układ nerwowy. Tak, widzimy mózgiem, a nie okiem, zatem procesy w wyższych ośrodkach przetwarzania wzrokowego, będą dla nas bardzo istotne.
Żaden pomiar komputerowy nie dostarczy nam tej informacji. Badanie refrakcji subiektywnej odbywa się z użyciem foroptera automatycznego, manualnego lub oprawy okularowej. Elementem doboru korekcji jest balans obuoczny, wyrównujący wysiłek akomodacyjny na obu oczach, a także testy widzenia obuocznego. Prawidłowa ocena stanu widzenia obuocznego jest nam potrzebna, aby zdiagnozować zaburzenia na każdym etapie – jednoczesnej percepcji, fuzji, stereopsji.
Zastana sytuacja pozwala zaplanować ewentualne przed- i pozabiegowe postępowanie (np. ćwiczenia akomodacji, konwergencji i inne), a niekiedy zaplanować zabieg tak, by poprawić lub nie pogorszyć) równowagi obuocznej. W przypadku diagnozy niedowidzenia, tłumienia, dwojenia, na tym etapie badania, jesteśmy w stanie wytłumaczyć pacjentowi, co może się zadziać po skorygowaniu oczu laserem, ale również podjąć decyzję, czy operacja wady wzroku jest dla nas wskazana.
Biometria optyczna
Biometria optyczna dostarcza nam informacji o długości gałki ocznej oraz odległościach pomiędzy kolejnymi elementami oka. Zastosowanie najnowocześniejszego biometru optycznego IOL Master 700 pozwala nie tylko zmierzyć interesujące wielkości, ale też zobrazować rogówkę, soczewkę, siatkówkę wzdłuż promienia pomiarowego. Innymi słowy, możemy zaobserwować, czy światło wpadło do dołeczka na siatkówce, czyli do miejsca najlepszego widzenia. Pomiar długości gałki ocznej informuje nas o charakterze wady wzroku – czy wynika ona z niemiarowej długości, czy bardziej mocy rogówki odbiegającej od normy.
Wówczas wiemy, czy wada wzroku jest osiowa – przy zbyt długiej gałce ocznej mówimy o krótkowzroczności, a zbyt krótkiej o nadwzroczności. Różnica w długości gałek ocznych niesie za sobą róznicę powiększeń obrazów. W przypadku różnowzroczności zaleca się często korekcję na poziomie rogówki, co oznacza, nie tylko soczewki kontaktowe, ale i chirurgię refrakcyjną, tj. laserową korekcję wzroku.
OCT
Optyczna koherentna tomografia optyczna (OCT) to nic innego jak obrazowanie siatkówki lub przedniego odcinka oka. Najczęściej wykonujemy badania dna oka – dołeczka i nerwu wzrokowego oceniając ich prawidłowość. Wyklucza się tym samym choroby zwyrodnieniowe siatkówki, odwarstwienia, rozwarstwienia, otwory plamki oraz jaskrę. Wykonując badanie na przednim odcinku możemy zwymiarować i obejrzeć rogówkę, komorę przednią, kąt rogówkowo-tęczowkowy i przednią powierzchnię soczewki. Najnowocześniejszym OCT towarzyszy charakterystyka grubości rogówki włącznie z mapą pachymetryczną. Na obrazie wysokiej rozdzielczości widoczne są kolejne warstwy rogówki i wszystkie cechy ich budowy. Tu również wykluczamy wszelkie nieprawidłowości.
Gęstość komórek śródbłonka
Badając komórki ostatniej warstwy rogówki, czyli śródbłonka oceniamy przezierność tkanki. Liczba komórek powinna przekraczać 2000/mm2, a ich kształt i wielkość znajdować się w granicach normy. Gęsto upakowane, regularne, niewielkie komórki świadczą o braku chorób dystroficznych (które są z reguły genetyczne i postępujące). Dystrofie są przeciwwskazane w zabiegach laserowych i zaleca się ich obserwację, gdyż śródbłonek to tkanka, która się nie regeneruje. Pomiaru gęstości komórek śródbłonka dokonuje się na mikroskopie spekularnym, ale można ją też z powodzeniem ocenić w badaniu z użyciem lampy szczelinowej.
Badanie okulistyczne w biomikroskopie
Okulista bada pacjenta w biomikroskopie – czyli lampie szczelinowej. Wykorzystując filtry, barwienia, soczewki Volka, gonioskopy, różne powiększenia, jest w stanie zdiagnozować większość chorób, nieprawidłowości i odstępstw od normy. Począwszy od jakości filmu łzowego na powierzchni na ocenie dna oka i peryferyjnej siatkówki kończąc. Lampa szczelinowa to najważniejszy przyrząd okulistyczny. Sam biomikroskop jednak nie wystarczy. Potrzeba jeszcze szerokiej wiedzy i doświadczenia lekarza okulisty kwalifikującego do zabiegu i chirurga refrakcyjnego, by prawidłowo przeprowadzić badanie i rozwiać wszelkie wątpliwości. W gabinecie okulistycznym przedyskutujemy zabiegowe za i przeciw, otrzymamy informację o proponowanych procedurach operacyjnych, a jeśli potrzeba zostaniemy skierowani na dodatkowe badania.
Laserowa korekcja wzroku to zabieg, który wymaga wykluczenia przeciwwskazań i badań kwalifikacyjnych, które pozwolą ukierunkować pacjenta na właściwą operację. Mamy do zaoferowania wachlarz zabiegów, które w jednych oczach sprawdzą się doskonale, a dla innych będą niewystarczające. W zależności od parametrów – innych dla każdego oka, jesteśmy w stanie tak zindywidualizować proces planowania zabiegu, by usunąć większość wad i doprowadzić do najwyższej możliwej ostrości widzenia. Nie martw się, że możesz spaść nie kwalifikując się do zabiegu – przejdź naszą procedurę, by dowiedzieć się, że możesz latać.
Bibliografia:
- Jiang J.Y., Ong K. Variability of Central Corneal Thickness Measurements-Comparing Zeiss IOL Master and Tomey Corneal Specular Microscope. Asia Pac J Ophthalmol (Phila). 2019 Jul-Aug; 8(4): 275-279. doi: 10.1097/APO.0000000000000243. PMID: 31356366; PMCID: PMC6727924.
- Kim T.I., Alió Del Barrio J.L., Wilkins M., Cochener B., Ang M. Refractive surgery. Lancet. 2019 May 18; 393(10185): 2085-2098. doi: 10.1016/S0140-6736(18)33209-4. PMID: 31106754.
- Aumann S., Donner S., Fischer J., Müller F. Optical Coherence Tomography (OCT): Principle and Technical Realization. 2019 Aug 14. In: Bille JF, editor. High Resolution Imaging in Microscopy and Ophthalmology: New Frontiers in Biomedical Optics [Internet]. Cham (CH): Springer; 2019. Chapter 3. PMID: 32091846.
- Canovas C., Artal P. Customized eye models for determining optimized intraocular lenses power. Biomed Opt Express. 2011; 2(6): 1649-1662. doi:10.1364/BOE.2.001649.