Spojówki w organizmie człowieka pełnią rolę ochronną, dlatego często ulegają różnorodnym podrażnieniom. Bakterie, wirusy czy alergeny mogą prowadzić do zapalenia spojówek, które jest bardzo powszechnym i częstym problemem. Sprawdź, jak rozpoznać i leczyć zapalenie spojówek. Dowiedz się, jakie są typowe objawy tej choroby oczu i kiedy warto udać się do lekarza okulisty.
Czym jest zapalenie spojówek?
Zapalenie spojówek to jedna z najczęściej występujących chorób oczu – według badań nawet 40% zgłoszeń do lekarza okulisty spowodowane jest właśnie tym schorzeniem. Jest to zapalenie błony śluzowej oka, a objawy mogą być wyjątkowo dokuczliwe i w zależności od ich przyczyny są w stanie utrzymywać się od kilku dni do nawet kilku tygodni. Choroba oczu może przybierać dwie formy – infekcyjną oraz nieinfekcyjną.
Przyczyny zapalenia spojówek – bakterie, wirusy, alergeny
Do najbardziej popularnych przyczyn odpowiadających za zapalenie spojówek zalicza się:
- bakterie ropne (paciorkowce, gronkowce, gonokoki, pneumokoki),
- środki chemiczne,
- kurz,
- dym papierosowy,
- alergeny,
- promieniowanie.
Takie przyczyny jak promieniowanie mogą prowadzić do przewlekłego zapalenia spojówek, natomiast alergeny będą wywoływać alergiczne zapalenie spojówek, które będzie mijać, gdy zaniknie kontakt z alergenem.
Jakie są objawy zapalenia spojówek?
Objawy zapalenia spojówek dzieli się na dwa rodzaje – objawy podmiotowe i objawy przedmiotowe.
Do objawów podmiotowych zaliczamy:
- świąd,
- światłowstręt,
- pieczenie.
Do objawów przedmiotowych zaliczamy:
- przekrwienie oczu,
- łzawienie oczu,
- obrzęk powiek,
- zaczerwienienie,
- pojawienie się wydzieliny ropnej.
Najczęstszym objawem zapalenia spojówek jest przekrwienie oka. Należy jednak odróżnić je od innego rodzaju przekrwień np. przekrwienia rogówki, które może być spowodowane zupełnie innym problemem.
Zapalenie spojówek – jak długo trwa ta choroba oczu?
Objawy takie jak: pieczenie, swędzenie, obecność wydzieliny ropnej, uczucie „piasku w oku”, światłowstręt czy też przekrwienie gałki ocznej w znaczący sposób ograniczają codzienną aktywność Pacjenta. Czas trwania zapalenia spojówek zależy od czynnika, który je wywołał. Stany zapalne o podłożu bakteryjnym trwają zwykle około 7 dni, natomiast zapalenia wirusowe dłużej – do 2-3 tygodni, czasami leczenie trwa jednak ponad 4 tygodnie, są to jednak przypadki nieliczne. W przypadku bakterii atypowych zapalenie spojówek może trwać nawet kilka miesięcy.
Rodzaje zapalenia spojówek – wirusowe, bakteryjne, rzeżączkowe, alergiczne
Wyróżnia się cztery najpopularniejsze rodzaje zapalenia spojówek:
- wirusowe zapalenie spojówek – może pojawić się przy innych infekcjach wirusowych jak grypa czy przeziębienie. Dodatkowym objawem może być powiększenie się węzłów chłonnych w okolicach żuchwy. Samo zapalenie przechodzi samoistnie i często nie wymaga nawet dodatkowych konsultacji lekarskich. Wizyta jest jednak potrzebna, gdyż tylko lekarz może określić z pomocą badań, że mamy do czynienia z tym, a nie innym typem zapalenia spojówek,
- bakteryjne zapalenie spojówek – odpowiadają za nie bakterie, które często są dostarczane do oka ze względu np. na zatarcie go i niewystarczające mycie dłoni wcześniej. Zapalenie może mieć ciężki przebieg, w trakcie którego często pojawia się wydzielina ropna,
- rzeżączkowe zapalenie spojówek – powodowane jest przez bakterię Neisseria gonorrhoeae, obecnie jednak występujące rzadko ze względu na wykonywanie zabiegu Cradego. Zabieg ten wykonywany jest u noworodków, a samo zapalenie właśnie ich dotyczy – pojawia się zaraz po urodzeniu i wynika z zakażenia się bakterią od matki chorej na rzeżączkę,
- alergiczne zapalenie spojówek – wywoływany jest przez konkretny alergen.
Czy zapalenie spojówek jest zaraźliwe?
Zapalenie spojówek może mieć różną etiologię. Za wystąpienie nieprzyjemnych objawów mogą odpowiadać rozmaite czynniki – od chemicznych, fizycznych, infekcyjnych, tj. bakterie, po wirusy i alergeny. W przypadku etiologii zakaźnej, do której zaliczają się bakterie i wirusy, zapaleniem spojówek można się zarazić od osoby chorej. Jeśli przebywasz w otoczeniu osób, które chorują, koniecznie pamiętaj o zachowaniu odpowiednich zasad higieny i unikaniu bliskiego kontaktu.
Zapalenie spojówek – diagnostyka i sposoby leczenia
Diagnostyka zapalenia spojówek wykonywana jest przez okulistę najczęściej z wykorzystaniem lampy szczelinowej. W przypadku konkretnych typów zapalenia spojówek konieczne będą dodatkowe badania jak posiew czy badanie bakteriologiczne.
Leczenie zależy od czynnika, który wywołał stan zapalny. Jeśli podłożem jest ekspozycja na alergen, fizyczny lub chemiczny czynnik drażniący, konieczne jest unikanie kontaktu z nimi. W przypadku bakteryjnego zapalenia spojówek podstawę leczenia stanowią krople do oczu z antybiotykiem, które znacznie skracają czas trwania zapalenia. Wirusowe zapalenie spojówek leczone jest za pomocą środków, które hamują jego replikację i skracają czas W razie nawracającego zapalenia spojówek u dorosłych, może okazać się konieczne trwania choroby. Tak zwane wiosenne zapalenie spojówek występuje u osób z alergią – w takim przypadku może okazać się konieczna wizyta u lekarza okulisty oraz alergologa.
Jako że zapalenie spojówek może trwać od kilku dni do nawet kilku miesięcy, wskazane jest więc łagodzenie objawów. Warto odstawić szkła kontaktowe, przykładać na oczy z zapaleniem zimne okłady, używać jak najłagodniejszych kosmetyków do mycia okolic oczu i twarzy, unikać kurzu, a także używać kropli tzw. sztucznych łez, by zniwelować pieczenie. W przypadku trudności z otworzeniem oka ze względu na wydzielinę warto wykorzystać okłady z ciepłego rumianku, które należy położyć na kilka minut na zaropiałym oku.
Autor: mgr Kamil Chowaniec – zastępca kierownika działu optometrii, Optegra (dawniej Vidium Medica) Kraków
FAQ
Czy zapalenie spojówek samo przejdzie?
W większości przypadków zapalenie spojówek ustępuje samoistnie w ciągu kilku dni. Jeżeli jesteś zainteresowany diagnostyką i leczeniem chorób oczu, umów się na wstępną konsultację i zarezerwuj wizytę. Nasi eksperci udzielą Ci wskazówek i wdrożą optymalny plan leczenia.
Co pomaga na zapalenie spojówek?
Pacjentom z zapaleniem spojówek ulgę mogą przynieść okłady z rumianku i częste przemywanie oczu. W zależności od przyczyny lekarz może zastosować również leki przeciwbakteryjne oraz przeciwwirusowe. Jeśli choroba ma podłoże alergiczne, zalecane jest unikanie kontaktu z alergenami.
Po czym poznać zapalenie spojówek?
Do charakterystycznych objawów zaliczamy pieczenie, łzawienie i zaczerwienienie oczu. Dla pewnego rozpoznania tej choroby oczu konieczna jest konsultacja z lekarzem okulistą. Pacjenci skarżą się też na uczucie sklejenia powiek tuż po przebudzeniu. Jeśli chcesz skorzystać z kompleksowej diagnostyki, zaufaj naszym specjalistom.
Bibliografia:
- Jefferis J., Perera R., Everitt H., van Weert H., Rietveld R., Glasziou P., Rose P. Acute infective conjunctivitis in primary care: who needs antibiotics? An individual patient data meta-analysis. Br J Gen Pract. 2011 Sep; 61(590): e542-8. doi: 10.3399/bjgp11X593811. PMID: 22152728; PMCID: PMC3162176.
- Høvding G. Acute bacterial conjunctivitis. Acta Ophthalmol. 2008 Feb; 86(1): 5-17. doi: 10.1111/j.1600-0420.2007.01006.x. Epub 2007 Oct 29. PMID: 17970823.
- Niżankowska M.H. Podstawy okulistyki. Wydanie II poprawione i uzupełnione. VOLUMED, Wrocław 2000.
- https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyspojowki/83224,zapalenie-spojowek-u-doroslych