Zabieg zaćmy polega na wszczepieniu do torebki soczewkowej implantu, który ma za zadanie zastąpić naszą własną soczewkę. Nie jest to uniwersalny dla każdego implant o standardowych parametrach. Mało kto zdaje sobie sprawę, że po zabiegu usunięcia zaćmy oko zmienia swoje właściwości refrakcyjne. Oznacza, że nie mamy w takim oku do czynienia z jednakową wadą wzroku jak to miało miejsce przed wystąpieniem zaćmy. Wada wzroku albo jest inna, albo jej zwyczajnie nie ma! Kiedy okulary po operacji zaćmy?
Specjalista w badaniach kwalifikacyjnych wykonuje kilka kluczowych pomiarów, które pozwalają na prawidłowe obliczenie wymaganej mocy soczewki dla pacjenta. Tak, poza wyborem, czy soczewka wszczepialna ma być:
- jedno- czy wieloogniskowa,
- z filtrem, czy bez filtra,
- asferyczna czy toryczna.
mamy jeszcze do wyznaczenia prawidłową dla oka moc. Wykorzystując parametry rogówki, długość gałki ocznej i kilka innych czynników właściwych badanemu oku, obliczamy w gabinecie moc soczewki wszczepialnej z dokładnością do 0.25 dioptrii. Operacja zaćmy zatem pozwala skorygować wadę wzroku przynajmniej do jednej odległości! Zazwyczaj jest to dal wzrokowa. Odpowiedzmy sobie na pytanie czy i jakie okulary po operacji zaćmy mogą być nam potrzebne?
Soczewka jednoogniskowa a okulary
W zależności od trybu życia, hobby i potrzeb wzrokowych pacjenta podejmowana jest decyzja, czy w przypadku soczewki jednoogniskowej (o stałej mocy) zależy nam na ostrym widzeniu dalekich, czy bliskich odległości. Wówczas do tej drugiej odległości, po zabiegu usunięcia zaćmy, będą wymagane okulary. Często osoby krótkowzroczne decydują się na pozostawienie ich w podobnej sytuacji, jaką mieli przez całe życie: widzieli ostro bliż, a do dali potrzebowali korekcji. To typowa sytuacja, kiedy moc soczewki wszczepialnej ustawia się tak, by osoba po operacji, pozostała krótkowidzem (potrzebowała minusowych okularów do chodzenia). Zazwyczaj jednak większość pacjentów przy okazji zabiegu zaćmy decyduje się na skorygowanie wzroku do dali. Wtedy okulary do czytania, które i tak były już na stałe w zasięgu ręki, pozostają na nosie w dalszym ciągu. Ich moc nie powinna się już zmieniać do końca życia. Dobór okularów po operacji zaćmy odbywa się mniej więcej 6 tygodni po zabiegu, gdyż wtedy widzenie powinno być już stabilne, a rekonwalescencja oka zmierzać ku końcowi.
Soczewka wieloogniskowa a okulary
Jeśli pacjent zdecyduje się na wszczepienie soczewki wieloogniskowej, sytuacja jest prosta. Skorygowana zostaje odległość daleka, pośrednia i bliska i żadna korekcja okularowa nie jest po zabiegu wymagana. Wyjątkiem są tu pacjenci o pracy lub zainteresowaniach wymagających bardzo bliskiej odległości: zegarmistrz, szwaczka, elektronik. Aby nie zaburzać pracy oka do pozostałych odległości, zaleca się wówczas dodatkową korekcję do bardzo bliskich dystansów. Natomiast są to przypadki, w których przed zabiegiem, pacjent stosował niekiedy lupy i okulary lunetowe w swoich zajęciach. Zazwyczaj po wszczepie takie pomoce może stosować ponownie, by móc się realizować na takiej bliskiej odległości roboczej J . Soczewki wieloogniskowe to rozwiązania, które najczęściej wybierane są przez osoby bardzo aktywne, ale w wieku presbiopijnym (które dotknęła już starczowzroczność i okulary do czytania towarzyszą im na co dzień), jako metoda korekcji wady wzroku do dali i bliży. Refrakcyjna wymiana soczewek (clear lens extraction (CLE), refractive lens exchange (RLE)) to aktualnie jedna z najczęstszych zabiegowych metod korekcji presbiopii. Istnieją soczewki wszczepialne, które są zarejestrowane do tego rodzaju zabiegów – jak np. soczewka Panoptix firmy Alcon. Metoda wszczepienia soczewki wieloogniskowej pozwala zatem na całkowite uwolnienie się od okularów do każdej odległości.
Soczewka toryczna a okulary
A co w sytuacji, gdy mamy astygmatyzm? Czy okulary po zabiegu zaćmy będą wymagane? W trakcie badań kwalifikacyjnych do zabiegu zaćmy specjalista stwierdzi jakiego pochodzenia astygmatyzm nas dotyka. Możemy mieć do czynienia z astygmatyzmem rogówkowym lub wewnętrznym. Ten drugi zostanie usunięty w trakcie zabiegu, z tego powodu, że najprawdopodobniej wynikał z kształtu, położenia lub mocy soczewki własnej. Natomiast, w przypadku astygmatyzmu rogówkowego, pacjent będzie mógł zdecydować – czy wszczep odbędzie się z wykorzystaniem soczewki torycznej. Taka soczewka pozwala zniwelować astygmatyzm rogówkowy. Tym samym korekcja wady wzroku nie będzie konieczna po zabiegu. Soczewki toryczne występują w wersji jednoogniskowej – wtedy okulary do czytania będą nam niezbędne, oraz wieloogniskowej – tu pozbędziemy się okularów do każdej odległości. Okazuje się więc, że w przypadku występowania astygmatyzmu, decyzja należy do pacjenta – czy chcę tę wadę skorygować przy okazji zabiegu zaćmy i jeśli tak, to czy chcę stosować okulary do czytania przez resztę życia?
Okulary przeciwsłoneczne po operacji zaćmy
Soczewki z filtrem to tak zwane soczewki żółte. Posiadają one poza filtrem UV (który obecnie powinny posiadać wszystkie dostępne na rynku soczewki wszczepialne) filtr światła niebieskiego. Ma on za zadanie wspomagać ochronę siatkówki przed niebezpiecznym promieniowaniem i minimalizować potrzebę stosowania na stałe okularów przeciwsłonecznych. Okulary przeciwsłoneczne są wskazane w jasne słoneczne dni i dni pełne promieniowania odbitego od śniegu, tafli wody…natomiast nie są wymagane codziennie po zabiegu zaćmy ze wszczepem soczewki żółtej. Przeciwnie w sytuacji gdy zdecydujemy się na soczewkę bez filtra – tak zwaną soczewkę białą. Wówczas okazuje się, że światło niebieskie mogące pogarszać stan siatkówki w zbyt dużej ilości dociera na dno oka.
Zaleca się wtedy zaopatrzenie się w okulary przeciwsłoneczne z dobrym filtrem prosto ze sklepu optycznego. Okazuje się, że okulary z apteki lub stoisk w centrach handlowych mogą przysporzyć więcej problemów, niż ochronić oczy przed szkodliwym światłem. W wieku, kiedy jesteśmy narażeni na zwyrodnienie plamki związane z wiekiem lub towarzyszą nam inne zmiany na dnie oka, zaleca się w chirurgii zaćmy wszczepienie soczewki z filtrem, która będzie dla oka dodatkowym zabezpieczeniem. Pamiętajmy, że rekonwalescencja po zabiegu zaćmy (i każdym innym zabiegu ocznym) również zazwyczaj wymaga zastosowania ciemnych okularów przeciwsłonecznych ze względu na możliwy światłowstręt lub w ramach ochrony oczu przed środowiskiem zewnętrznym.
Okazuje się, że okulary po chirurgii zaćmy mogą, ale kompletnie nie muszą być nam potrzebne. Sytuacja każdego może wymagać innego podejścia do korekcji wady przy okazji zabiegu zaćmy. Rozważa się tu tryb życia, pracy, hobby, uprawiane sporty, przyzwyczajenia… i wiele innych J Dzięki tak szerokiemu wachlarzowi soczewek wszczepialnych dostępnych aktualnie na rynku jesteśmy w stanie rozwiązać niemal każdy wzrokowy problem pacjenta proponując rozwiązanie, które będzie satysfakcjonujące i optymalne dla oka.