Przebiegająca bez komplikacji ciąża powinna trwać dziewięć miesięcy. To 280 dni, w trakcie których w organizmie kobiety zachodzi wiele zmian. To czas, kiedy narządy pracują zupełnie inaczej, a priorytetem jest rozwój płodu. Pozornie mogłoby się wydawać, że narząd wzroku nie ma nic wspólnego z ciążą – a jednak jest zupełnie inaczej.
Jak ciąża wpływa na wzrok?
Ciąża to nie tylko rozwój płodu, powiększenie macicy, czy wzrost obwodu brzucha. Wiele procesów, które nie są widoczne „gołym okiem” zachodzą na poziomie komórkowym. Zmiany, które występują w narządzie wzroku są konsekwencją działania hormonów, zmiany funkcjonowania metabolizmu czy retencji płynów. Pojawiające się nieprawidłowości ze strony narządu wzroku w okresie ciąży najczęściej są przejściowe i po urodzeniu powinne minąć. Zachodzące procesy oddziałują między innymi na rogówkę – to doskonale tłumaczy fakt, dlaczego prawidłowo dobrane przed okresem ciąży soczewki kontaktowe czy okulary w trakcie jej trwania nie będą pełniły swojej funkcji. Pacjentki często zgłaszają podrażnienie i wysuszenie oczu w trakcie ciąży.
Wizyty u okulisty w ciąży
Okres ciąży oczywiście wymaga stałej kontroli u lekarza ginekologa – położnika. Jeśli jednak kobieta już przed zajściem w ciąże miała stwierdzoną chorobę oczu to w trakcie jej trwania również powinna znaleźć się pod opieką okulisty, bowiem wraz z czasem jej trwania zmiany mogą ulegać progresji. Szczególną opieką powinne zostać objęte kobiety z zdiagnozowaną cukrzycą (szczególnie postać stwierdzona jeszcze przed zajściem w ciążę), kobiety z nadciśnieniem tętniczym czy jaskrą. Bardzo często w okresie ciąży lekarz ginekolog – położnik współpracuje z okulistą.
Ropienie oczu w ciąży
Popularnie nazywane ropienie oczu w ciąży najczęściej jest niczym innym jak bakteryjnym zapaleniem spojówek, ponieważ to właśnie wydzielina ropna w dużym stopniu różnicuje zapalenie bakteryjne, wirusowe czy też dolegliwości na tle alergicznym. Ciąża nie predysponuje jednak do zwiększonego ryzyka zapadalności na tego typu choroby – można więc powiedzieć, że schorzenia oczu w ciąży są kwestią indywidualną. Jeśli występuje u Ciebie zaczerwienienie oczu, ropna wydzielina, światłowstręt, obniżenie ostrości widzenia, koniecznie skorzystaj z porady lekarza okulisty.
Leki okulistyczne w ciąży
Ciąża jest czasem, który wymaga szczególnej uwagi lekarzy w kwestii stosowania leków. Wiele z nich jest zakazanych właśnie w okresie ciąży z uwagi na ryzyko ich teratogennego działania – to szczególnie ważne w pierwszych tygodniach trwania ciąży, kiedy płód jest najbardziej narażony na szkodliwe działanie czynników zewnętrznych. Stosowanie leków w ciąży (niezależnie od przyczyny – na przykład z powodów kardiologicznych, okulistycznych czy neurologicznych) znacznie ułatwia klasyfikacja FDA (Amerykańska Agencja Żywności i Leków), która opiera się na skali pięciostopniowej A,B,C,D,X). Lek sklasyfikowany do grupy A może być bezpiecznie stosowany w okresie ciąży, a należący do grupy X jest całkowicie przeciwwskazany w okresie ciąży jak i u kobiet starających się zajść w ciążę. Niezależnie od tego, jaka jest przyczyna stosowania leków (również ze względów okulistycznych) konieczne przed ich zażyciem przeczytaj ulotkę dołączoną przez producenta oraz skonsultuj się z lekarzem ginekologiem – położnikiem, upewniając się, czy stosowany lek jest bezpieczny dla Ciebie i Twojego dziecka.
Kobiety z wadą wzroku w ciąży
Bez wątpienia każda kobieta w ciąży wymaga opieki – w szczególności dotyczy to kobiet u których jeszcze przed zajściem w ciążę zdiagnozowano jakąkolwiek chorobę – w tym również okulistyczną. Ryzyko progresji ewentualnych zmian i pogorszenie wzroku jest osobniczo zmienne. Jeśli zdiagnozowano już wcześniej przed zajściem w ciążę chorobę wzroku, koniecznie należy do zgłosić już podczas pierwszej wizyty związanej z ciążą u lekarza ginekologa. Niektóre wady wzroku są wskazaniem do wykonania cięcia cesarskiego (które w takiej sytuacji ma charakter planowy). Choroby, które mogą mieć wpływ na podjęcie decyzji o cięciu cesarskim to między innymi krótkowzroczność, jaskra, czy retinopatia cukrzycowa.
Ciąża a laserowa korekcja wzroku
W wyniku zmian hormonalnych, odmiennego metabolizmu w ciąży dochodzi do kilku zmian w obrębie gałki ocznej, które mogą wpływać ostrość widzenia. Bardzo często obserwuje się zmianę grubości rogówki, a co za tym idzie, przesunięcie wady wzroku w kierunku wyższej krótkowzroczności. Przyszłe mamy narzekają wówczas na pogorszenie widzenia, w szczególności zauważalne po zmierzchu. Zachodzące procesy, nie tylko w rogówce, ale i wewnątrz oka (jak np. zmiana współczynnika załamania soczewki) są przejściowe, jednak świadczą o tymczasowym braku stabilności wady wzroku. Poddanie się zabiegowi laserowej korekcji wymaga, aby wada wzroku była stabilna. Zaleca się więc wykonanie badania kwalifikacyjnego do chirurgii refrakcyjnej po porodzie i zaprzestaniu karmienia piersią. Wszystko po to, aby za pomocą lasera skorygować faktyczną wadę wzroku, a nie usunąć ją „na zapas”. Taki zabieg mógłby wtedy spowodować przekorygowanie i w konsekwencji poprawić widzenie tylko okresowo. Warto zatem poczekać i poddać się laserowej korekcji wzroku po okresie ciąży i karmienia.
Karmienie piersią a laserowa korekcja wzroku
Zmiany hormonalne i metaboliczne, oraz te związane z gromadzeniem wody, które zachodzą w okresie ciąży, nie ustają, aż do momentu zaprzestania karmienia piersią. Podobne zaburzenia widzenia występujące w dotychczas stosowane korekcji mogą być obserwowane zarówno w ciąży, jak i później w okresie karmienia. Organizm, który dostarcza pokarm dziecku nie jest jeszcze w stanie równowagi z czasu przed ciążą. Wada wzroku może być tym samym bardziej krótkowzroczna, niż wcześniej, astygmatyzm również może mieć inną moc lub oś. Zatem tu sytuacja wygląda podobnie – na badanie kwalifikacyjne do zabiegu laserowej korekcji wzroku i samą operację powinniśmy się wybrać po zaprzestaniu karmienia, najlepiej po pierwszej miesiączce. Wtedy wada wzroku powinna być na tyle stabilna, że pozwoli na prawidłowy pomiar, kwalifikację i zabieg laserowy.
Stożek rogówki a poród naturalny, stożek rogówki w ciąży
Stożek rogówki to choroba degeneracyjna, która prowadzi do ścieńczenia i uwypuklenia rogówki. Klasyfikuje się tę patologię w kilkustopniowej skali (1-4 lub A-D). Zgodnie z zaleceniami stożek zaawansowany lub ostry stanowią bezwzględne przeciwwskazanie do porodu naturalnego. Wynika to z niebezpieczeństwa uszkodzenia rogówki: jej obrzęku, dekompensacji lub nawet perforacji wskutek dużych wahań ciśnienia śródgałkowego w czasie porodu. W przypadku podejrzenia lub diagnozy stożka rogówki należy przeprowadzić badania diagnostyczne (polegające najczęściej na topografii rogówki i badaniu w lampie szczelinowej) w celu określenia stopnia zaawansowania schorzenia. Okulista ustali wówczas, czy poród naturalny w przypadku stożka określonej wielkości jest bezpieczny oraz poda zalecaną częstotliwość kontroli specjalistycznych. Stożek rogówki to zwyrodnienie, które można z powodzeniem hamować, korygować i leczyć, zatem z pewnością przy okazji wizyty konsultacyjnej dotyczącej porodu, dowiemy się jaka metoda postępowania w naszym przypadku jest najbardziej wskazana i da odpowiednie rezultaty.
Zmiany zwyrodnieniowe siatkówki a wskazania do cesarskiego cięcia
W kwestii chorób siatkówki wskazaniami do cesarskiego cięcia są: retinopatia cukrzycowa i surowicze odwarstwienie siatkówki, w tym:
–krwotoki do ciała szklistego,
– trakcyjne odwarstwienie siatkówki rozwijające się i postępujące w ciąży,
– neowaskularyzacja siatkówki lub na tarczy nerwu wzrokowego, która nie ulegnie zanikowi (po leczeniu lub samoistnie) do momentu porodu.
W przebiegu krótkowzroczności, a niekiedy samoistnie powstawać mogą na siatkówce w jej obwodowej części zmiany zwyrodnieniowe lub przedarcia. Jeśli zostaną poddane fotokoagulacji miesiąc i więcej przed planowanym porodem, nie stanowią one wskazania do cesarskiego cięcia.
Fotokoagulacja siatkówki w ciąży
Zdiagnozowane w ciąży zmiany zwyrodnieniowe na obwodzie siatkówki oraz otwory lub przedarcia mogą stanowić ryzyko odwarstwienia siatkówki w trakcie porodu. Wszystkie one powinny zostać zabezpieczone laserowo. Zabieg taki nosi nazwę fotokoagulacji siatkówki i odbywa się przy specjalnym laserze wbudowanym w biomikroskop. Dzięki temu zabieg jest całkowicie bezbolesny i odbywa się w pozycji siedzącej przy laserze. Po zabezpieczeniu zmiany na siatkówce obwodowej wymagają już tylko kontroli krótko przed porodem dla potwierdzenia, że nie wystąpiły nowe ogniska zmian oraz czy fotokoagulacja była wystarczająca. Odpowiednio wyizolowane laserowo zmiany zwyrodnieniowe siatkówki bowiem nie są przeciwwskazaniem do porodu naturalnego.