Prawidłowe widzenie jest niezbędne do wykonywania codziennych obowiązków i czynności. Niestety wiele osób boryka się z różnymi wadami wzroku, takimi jak np. krótkowzroczność czy różnego rodzaju schorzeniami, które bywają bardzo niebezpieczne i nieleczone mogą prowadzić nawet do utraty wzroku. Jedną z poważnych dolegliwości wymagających jak najszybszej wizyty u okulisty jest odklejenie siatkówki polegające na oddzieleniu się warstwy siatkówki. Sprawdź, na skutek jakich czynników może pojawić się u Pacjenta taka dolegliwość, jakie daje objawy i jak ratować gałkę oczną w takiej sytuacji.
Czym jest siatkówka?
Siatkówka jest cienką, przezroczystą błoną, która wyściela wnętrze gałki ocznej. Odpowiada za przemianę promieni światła w impulsy nerwowe, które następnie trafiają do mózgu. To w tym miejscu tworzone są obrazy o najwyższej rozdzielczości.
Zarówna siatkówka, plamka żółta, ciało szkliste, jak i inne okoliczne struktury narządu wzroku mogą ulegać różnym schorzeniom i stanom chorobowym, co powoduje pogorszenie wzroku. Pociąga to za sobą tworzenie zniekształconych obrazów, występowanie ciemnych plamek w polu widzenia, a także ryzyko utraty wzroku. Dlatego wszelkie pojawiające się problemy związane ze wzrokiem należy zawsze skonsultować z okulistą.
Na czym polega odwarstwienie siatkówki? Rodzaje schorzenia
Odwarstwienie siatkówki to stan, w którym błona wewnątrz oka odkleja się od nabłonka barwnikowego znajdującego się za nią oraz błony naczyniowej, czyli tzw. naczyniówki. W początkowej fazie oddzielanie występuje miejscowo i może nie dawać żadnych wyraźnych objawów. Z czasem dochodzi do pogorszenia wzroku. W zależności od przyczyny wystąpienia schorzenia wyróżnia się 3 rodzaje odklejenia siatkówki:
- przedarciowe odwarstwienie siatkówki – powstaje wskutek przedarcia siatkówki i zatrzymania przepływu cieczy z ciała szklistego do rejonu podsiatkówkowego. Schorzenie występuje najczęściej po urazie, przy krótkowzroczności, chorobach układowych czy afakii,
- trakcyjne nieprzedarciowe odwarstwienie siatkówki – powstaje na skutek oddzielenia siatkówki od nabłonka barwnikowego na skutek skurczu błony szklistkowo-siatkówkowej. Najczęściej pojawia się u chorych na cukrzycę, retinopatię proliferacyjną, a także w związku z wystąpieniem ostrego zapalenia wewnątrzgałkowego czy uszkodzenia tylnej części oka,
- nieprzedarciowe wysiękowe odwarstwienie siatkówki – płyn podsiatkówkowy przedostaje się do przestrzeni podsiatkówkowej przez otwór w nabłonku barwnikowym. Dzieje się tak na skutek nadciśnienia, martwiczego zapalenia siatkówki, obecności guzów lub zapalenia tylnego odcinka twardówki.
Objawy odwarstwienia siatkówki
Do najwcześniejszych objawów odklejenia siatkówki należą tzw. fotopsje. To specyficzne błyski pojawiające się w polu widzenia, charakterystyczne pajęczynki, czarne i czerwone kropki oraz obrączkowe zmętnienie podczas ruchów oka. Typowa jest również obniżona ostrość wzroku i ubytki w polu widzenia. W przypadku zauważenia wyżej wymienionych objawów należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.
Do przedmiotowych objawów odklejenia siatkówki oka można zaliczyć natomiast:
- przedarcie siatkówki z czerwonym otworem na powierzchni pęcherza,
- niskie ciśnienie wewnątrzgałkowe,
- szarobiały, nierówny pęcherz dostrzegalny na dnie oka,
- rozproszone barwniki obecne w ciele szklistym.
Odwarstwienie siatkówki to nagły stan, który wymaga natychmiastowej interwencji, najlepiej w ciągu 24 godzin. Interwencja specjalistyczna w ciągu pierwszej dobry od wystąpienia objawów to jedyny sposób na uniknięcie powikłań i wyleczenie struktur oka.
Przyczyny odklejenia siatkówki
W grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia odwarstwienia siatkówki znajdują się osoby:
- po przeprowadzonej operacji zaćmy lub innej operacji oczu,
- w podeszłym wieku,
- po przebytym urazie głowy i/lub gałki ocznej,
- ze zmianami zwyrodnieniowymi stwierdzonymi w obrębie siatkówki,
- u których występuje duża krótkowzroczność, przekraczająca -6 dioptrii,
- u których występują guzy na gałce ocznej,
- po przebytym odwarstwieniu siatkówki w drugim oku,
- z tendencją do odwarstwienia siatkówki w rodzinie.
Ponadto zwiększonym ryzykiem wystąpienia odklejenia siatkówki obarczone są osoby, u których występują takie choroby, jak zespół Marfana, zespół Ehlersa i Danlosa, zespół Sticklera, cukrzyca, homocystynuria czy schorzenia układu naczyniowego.
Odklejenie siatkówki – diagnostyka
W celu zdiagnozowania problemów z siatkówką i odwarstwienia należy udać się do lekarza okulisty. Specjalista wykonuje w tym celu specjalistyczne badania, a w szczególności badanie dna oka w lampie szczelinowej i/lub oftalmoskopię. Wcześniej niezbędne jest rozszerzenie źrenicy za pomocą zastosowania kropli do oczu. W przypadku, gdy pacjent zgłasza się z występującym krwotokiem do ciała szklistego, cieczą wodnistą czy zaawansowaną zaćmą, wykonywane jest badanie ultrasonograficzne, a następnie zostaje dopasowana właściwa metoda leczenia.
U osób obarczonych dużym ryzykiem wystąpienia odwarstwienia siatkówki można zastosować działania profilaktyczne. Wówczas wykonuje się laserową fotokoagulację siatkówki, dzięki czemu skutecznie zredukowane zostają obrzęki, zamknięte nieprawidłowo funkcjonujące naczynia czy też usunięte obszary niedokrwienne.
Metody leczenia odklejenia siatkówki
Leczenie schorzenia, jakim jest odwarstwienie siatkówki, wymaga leczenia operacyjnego. W zależności od rodzaju odwarstwienia czy poziomu zaawansowania odklejenia i indywidualnego przypadku Pacjenta, stosuje się różne zabiegi, m.in. naszycie wszczepu, opierścienienie gałki ocznej, witrektomię czy zabieg laserowy.
Naszycie wszczepu lub działanie polegające na opierścienieniu gałki ocznej ma na celu wykonanie wgłobienia ściany gałki ocznej poprzez naszycie na oko specjalnej taśmy silikonowej lub gąbki. Na skutek tego siatkówka ulega ponownemu zbliżeniu ścian gałki ocznej. Zabieg może być połączony z podaniem do wnętrza gałki ocznej specjalnego gazu, który po pewnym czasie ulega samoistnemu wchłonięciu. Gaz ma wypełniać gałkę oczną i dodatkowo „przytwierdzać” siatkówkę w okresie bezpośrednio po operacji.
Witrektomia polega na wykonaniu nacięcia w twardówce oka, wprowadzeniu przez nie instrumentów medycznych. Za ich pomocą wycina ciało szkliste, usuwa pokrywające siatkówkę błony nasiatkówkowe, tworzące się samoistnie w przypadku dłużej trwających odwarstwień, a wokół przedarć i otworów wykonuje laseroterapię. W tym przypadku również stosowany jest gaz. Niekiedy też aplikuje się specjalny olej silikonowy, który po pewnym czasie musi zostać usunięty.
Natomiast laseroterapia umożliwia zespolenie siatkówki z błoną naczyniową i często stanowi uzupełnienie witrektomii. Niekiedy również zostaje zastosowana krioterapia.
Dowiedz się więcej o chorobach siatkówki
Źródła:
Rosa, Barbara. “Ocena skuteczności leczenia operacyjnego odwarstwienia siatkówki metodą klasyczną i witrektomii.” (2017).
Warzecha, Katarzyna, Agnieszka Tronina, and Erita Filipek. “Zastosowanie laseroterapii w chorobach siatkówki. Część III.” OphthaTherapy. Therapies in Ophthalmology 7.4 (2020): 333-340.
Kaminska, B. “Narząd wzroku-budowa i czynności oka.” Biologia w Szkole 49.4 (1996): 214-215.
FAQ:
1. Która metoda leczenia odwarstwienia siatkówki jest najlepsza?
W operacjach siatkówki i jej odklejania specjalizuje się okulista witreoretinalny. To właśnie ten lekarz określa, która metoda będzie najlepsza i najskuteczniejsza w leczeniu schorzenia u danego Pacjenta. Zależy to od rodzaju schorzenia, stopnia zaawansowania choroby i stanu chorego.
2. Czy odwarstwienie siatkówki jest groźne?
Odwarstwienie siatkówki jest jednym z najgroźniejszych schorzeń okulistycznych, w przypadku którego niezwykle ważny jest czas reakcji. Po zauważeniu pierwszych objawów całkowite wyleczenie możliwe jest najczęściej w sytuacji, gdy pacjent zgłosi się do lekarza w ciągu 24 godzin.
3. Jak wyleczyć odklejenie siatkówki?
Odklejenie siatkówki leczy się w sposób operacyjny głównie za pomocą opierścienienia gałki ocznej, podszywania wszczepu, witrektomii oraz laseroterapii.