Retinopatia cukrzycowa stanowi jedno z najpoważniejszych powikłań cukrzycy, które może prowadzić do trwałej utraty wzroku. Wczesne rozpoznanie i właściwe leczenie są kluczowe dla zachowania prawidłowego widzenia. Zapoznaj się z typowymi objawami i metodami leczenia tego schorzenia.
Czym jest retinopatia cukrzycowa?
Retinopatia cukrzycowa to schorzenie oczu występujące u osób chorujących na cukrzycę, które rozwija się na skutek uszkodzenia naczyń krwionośnych siatkówki. Wyróżniamy dwa główne typy tego schorzenia: retinopatię nieproliferacyjną (NPDR) oraz proliferacyjną (PDR).
W przypadku retinopatii nieproliferacyjnej dochodzi do osłabienia naczyń krwionośnych i ich przeciekania, co może prowadzić do obrzęku plamki żółtej. Stadium proliferacyjne charakteryzuje się wzrostem nowych, nieprawidłowych naczyń krwionośnych na powierzchni siatkówki. Po 20 latach trwania cukrzycy retinopatię stwierdza się u niemal wszystkich pacjentów z cukrzycą typu 1 oraz u około 60% osób z cukrzycą typu..
Jakie są przyczyny retinopatii cukrzycowej?
Głównym czynnikiem wywołującym retinopatię cukrzycową jest długotrwale utrzymujący się wysoki poziom glukozy we krwi. Do rozwoju choroby przyczyniają się również: nadciśnienie tętnicze, wysokie stężenie lipidów we krwi oraz długi czas trwania cukrzycy. Szczególnie narażone są osoby w okresie dojrzewania, kobiety w ciąży z wcześniej zdiagnozowaną cukrzycą oraz pacjenci ze współistniejącą nefropatią cukrzycową.
Jak objawia się retinopatia cukrzycowa?
Retinopatia cukrzycowa w początkowej fazie często przebiega bezobjawowo, co sprawia, że pacjent może nie zauważyć pierwszych zmian chorobowych. Objawy stają się zauważalne dopiero w zaawansowanym stadium choroby. Przedstawiamy najczęściej występujące symptomy:
- Pogorszenie ostrości wzroku – stopniowa utrata wyraźnego widzenia, szczególnie widoczna przy czytaniu lub wykonywaniu precyzyjnych czynności
- Muszki w polu widzenia – charakterystyczne czarne punkty lub linie, które przemieszczają się wraz z ruchem gałki ocznej
- Zaburzenia widzenia w słabym świetle – trudności z adaptacją wzroku w słabo naświetlonych miejscach.
- Zniekształcenie obrazu – proste linie mogą wydawać się zakrzywione lub pofalowane.
- Zaburzenia widzenia kolorów – stopniowe wyblaknięcie lub zmiana postrzegania barw.
Jak diagnozowana jest retinopatia cukrzycowa?
Diagnostyka retinopatii cukrzycowej opiera się na szczegółowych badaniach okulistycznych. Podstawowym badaniem jest ocena dna oka po rozszerzeniu źrenic, które umożliwia dokładną ocenę stanu siatkówki, nerwu wzrokowego i błony naczyniowej.
W celu dokładniejszej diagnostyki wykonuje się również specjalistyczne badania obrazowe, takie jak optyczna koherencyjna tomografia (OCT) oraz angiografia fluoresceinowa (AF). W przypadku cukrzycy typu 2 pierwsze badanie okulistyczne powinno być wykonane już w momencie rozpoznania choroby, natomiast w cukrzycy typu 1 w ciągu pierwszych 5 lat jej trwania.
Jak wygląda leczenie retinopatii cukrzycowej?
Leczenie retinopatii cukrzycowej jest procesem złożonym i wymaga indywidualnego podejścia do każdego pacjenta. Dostępne metody terapeutyczne obejmują:
- Fotokoagulacja laserowa – zabieg wykonywany ambulatoryjnie, podczas którego wiązka laserowa niszczy nieprawidłowe obszary siatkówki, hamując postęp choroby
- Iniekcje anty-VEGF – zastrzyki do ciała szklistego oka, szczególnie skuteczne w leczeniu cukrzycowego obrzęku plamki.
- Witrektomia – zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu zmienionego ciała szklistego i zastąpieniu go specjalnym płynem, gazem lub olejem
Dodatkowo, kluczowe znaczenie ma:
- Kontrola glikemii – utrzymywanie prawidłowego poziomu cukru we krwi
- Regulacja ciśnienia tętniczego – zapobieganie dodatkowym uszkodzeniom naczyń krwionośnych
- Systematyczne kontrole okulistyczne – umożliwiające monitorowanie postępu choroby
Jaka dieta jest zalecana w przypadku retinopatii cukrzycowej?
Odpowiednia dieta odgrywa kluczową rolę w leczeniu i zapobieganiu retinopatii cukrzycowej. Podstawą jest utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi poprzez zbilansowane posiłki. Zaleca się dietę bogatą w antyoksydanty, witaminy i składniki mineralne wspierające zdrowie oczu. Szczególnie ważne jest ograniczenie spożycia cukrów prostych i tłuszczów nasyconych oraz zwiększenie spożycia warzyw, owoców i pełnoziarnistych produktów zbożowych.
Jak zapobiegać retinopatii cukrzycowej – skuteczna profilaktyka
Profilaktyka retinopatii cukrzycowej opiera się na kilku kluczowych elementach. Najważniejsze jest utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi poprzez systematyczne przyjmowanie leków i przestrzeganie zaleceń diabetologicznych.
Regularne badania okulistyczne, szczególnie u osób z grupy wysokiego ryzyka, pozwalają na wczesne wykrycie zmian chorobowych. Istotne jest również prowadzenie zdrowego stylu życia, utrzymanie prawidłowej masy ciała oraz regularna aktywność fizyczna. Po 20 latach trwania cukrzycy retinopatię stwierdza się u niemal wszystkich pacjentów z cukrzycą typu 1 oraz u około 60% osób z cukrzycą typu 2, dlatego tak ważna jest systematyczna kontrola stanu zdrowia.