Niedowidzenie (łac. amblyopia) to pogorszenie ostrości widzenia, na jednym (niedowidzenie na jedno oko) lub obu oczach, którego nie da się skorygować: okularami, soczewkami, mrużeniem oczu lub poprawą warunków oświetleniowych. Znaczne obniżenie ostrości wzroku może rozwinąć się we wczesnym dzieciństwie lub dowolnym momencie życia. Nie bez przyczyny mówimy, że widzimy, nie okiem, lecz mózgiem. To w naszym centrum sterowania dochodzi do procesów, które decydują o tym czy obserwowany przez oko obraz możemy zobaczyć wyraźnie. Jakie są przyczyny niedowidzenia jednego lub obu oczu? Jakie możliwości terapeutyczne oferuje nam obecnie okulistyka? Czy niedowidzenie wyklucza laserową korektę wady refrakcji?
Amblyopia – przyczyny niedowidzenia
Niedowidzenie może mieć różne początki. Mówi się, że w niedowidzeniu nie mamy organicznej przyczyny, z powodu której widzenie jest osłabione – wady, choroby, urazu, a mimo to oko widzi gorzej. Często spotykamy się z klasyfikacją porządkującą powody amblyopii:
- niedowidzenie wynikające z zeza,
- niedowidzenie związane z wysoką wadą wzroku,
- niedowidzenie związane z przeszkodą na drodze wzrokowej od obserwowanego przedmiotu do mózgu.
Zez i niedowidzenie – rozpoznanie
Niedowidzenie u dziecka w wieku przedszkolnym lub szkolnym często idzie w parze z zezem. Możemy mieć np. do czynienia z niedowidzeniem, które jest następstwem zezowania. Brak równowagi mięśniowej dotyczący mięśni okoruchowych zwykle prowadzi do zeza. Ustawienie oka w pozycji nieprawidłowej natomiast sprawia, że obraz powstaje w oku nie w centralnym miejscu siatkówki, w dołeczku, a bardziej peryferyjnie. Taki obraz nie będzie nigdy tak ostry, jak ten dołeczkowy, gdyż gęstość fotoreceptorów w części peryferyjnej siatkówki jest tam znacznie mniejsza.
Anizometropia i niedowidzenie oka
Niedowidzenie często jest związane z wysoką wadą wzroku, w szczególności, jeśli cierpimy na różnowzroczność, czyli anizometropię i jedno oko jest znacznie słabsze (tzw. leniwe oko) od oka lepiej widzącego. Wynika to z braku podobnej ostrości widzenia bez korekcji na obu oczach w wieku dziecięcym. Jeśli na badaniach przesiewowych czy bilansach wykryta zostanie wada wzroku dotycząca jednego oka, bywa za późno, by móc odzyskać pełne widzenie na tym słabszym, do tej pory nieskorygowanym oku. Pomimo to warto zawalczyć i podjąć niezbędną wówczas terapię widzenia, wdrożyć obturację (zalecone przez specjalistę zasłanianie oka lepszego), różne ćwiczenia pleoptyczne.
Niedowidzenie w różnowzroczności bierze się zatem stąd, że jedno z oczu, przez pewien czas działało za dwoje. Niestety niekiedy pomimo prób i poprawy obrazu dzięki różnym metodom korekcji – soczewkom, okularom, chirurgii refrakcyjnej, nie jesteśmy w stanie odzwyczaić mózgu od zaburzonego obrazu.
Niedowidzenie z powodu przeszkody w widzeniu
Podobne problemy w przetwarzaniu informacji wzrokowej i jednocześnie związane z amblyopią są powodowane w najwcześniejszych latach życia przez zmiany w obrębie oka. Częstą przyczyną jest zaćma wrodzona, nazywana kataraktą, czyli zmętnieniem, które nie dopuszcza wystarczającej ilości światła – bodźca do komórek siatkówki.
Mózg, który nie może otrzymać prawidłowego bodźca, nie nauczy się odpowiedniej na ten bodziec reakcji. Tutaj więc nie mamy możliwości, by droga wzrokowa rozwinęła się prawidłowo pomiędzy siatkówką a korą wzrokową w mózgu, gdyż nie otrzymujemy odpowiedniej ilości informacji już na samym początku tej drogi.
Leczenie niedowidzenia a laserowa korekcja wzroku
Laserowa korekcja wzroku w przypadku niedowidzenia zadziała podobnie jak soczewki kontaktowe lub okulary (w zależności od wady wzroku oraz występowania i rodzaju zeza). Za każdym razem jesteśmy w stanie skorygować oko do takiej ostrości widzenia, która jest dla danego oka najwyższą możliwą do uzyskania. Oznacza to, że jeśli jesteś w stanie w najlepiej dopasowanych okularach lub soczewkach kontaktowych przeczytać 50% tablicy z optotypami, najprawdopodobniej podobne widzenie będzie możliwe po wykonaniu laserowej operacji oczu.
Niekiedy pozbycie się wysokiej nadwzroczności, krótkowzroczności bądź skośnego astygmatyzmu na poziomie rogówki (a tak odbywa się to w laserowej korekcji wady wzroku) pozwala uzyskać trochę wyższą pozabiegową ostrość widzenia niż w najlepiej dobranej korekcji okularowej przedzabiegowej.
W przypadku amblyopii, występowania tłumienia i zaburzeń widzenia obuocznego ważna jest prawidłowa kwalifikacja Pacjenta do zabiegu. Należy ze szczególną uważnością przeprowadzić badania okulistyczne (testy obuoczne i przyjrzeć się współpracy między oczami). Wszystko po to, by nie doszło do dwojenia lub konfuzji po operacji laserowej. Współpraca między okulistą a optometrystą w praktyce badań kwalifikacyjnych do laserowej korekcji wzroku umożliwia precyzyjną diagnostykę zaburzeń i odpowiednie zaplanowanie postępowania – zabiegu, jak i ewentualnej terapii pozabiegowej. Niedowidzenie nie jest przeciwwskazaniem i nie wyklucza do zabiegu laserowej korekty wady wzroku.
FAQ
Kiedy mówimy o niedowidzeniu?
O amblyopii mówimy, gdy mamy do czynienia ze znacznym obniżeniem ostrości wzroku bez możliwości skorygowania okularami, czy soczewkami kontaktowymi. Jeśli podejrzewasz u siebie ten problem i chcesz skorzystać z diagnostyki, umów się na wstępną konsultację i zarezerwuj wizytę w naszej klinice.
Jak widzi oko niedowidzące?
Oko niedowidzące widzi gorzej od oka zdrowego. Wiedz, że wyróżniamy różne stopnie niedowidzenia (małego, średniego i dużego stopnia). Niedowidzisz, masz wadę refrakcji i chcesz poprawić stan narządu wzroku? Poznaj cenę laserowej korekcji wzroku i podnieś komfort codziennego życia. Zaufaj naszym doświadczonym i wykwalifikowanych specjalistom!
Jak leczyć niedowidzenie?
Wszystko zależy od indywidualnego przypadku (w dużej mierze od wieku Pacjenta, im młodsze dziecko, tym większe szanse na zmniejszenie niedowidzenia). Zwykle leczenie niedowidzenia polega na korekcji wady wzroku i zasłanianie oka lepiej widzącego.