Obraz widziany podwójnie, a nawet potrójnie jednym okiem, nadwrażliwość na światło, efekt halo wokół źródeł światła, spadek ostrości widzenia, który szybko postępuje – brzmi znajomo? Jeśli tak, to znak, że czas przebadać swój wzrok!
Opisane symptomy mogą świadczyć o pojawieniu się schorzeń oczu, które są przejściowe i łatwe w wyleczeniu, jednak niekiedy oznaczają początkowy bądź zaawansowany stopień stożka rogówki. Stożek rogówki w oku (keratoconus gr. kerato – róg, łac. conus – stożek) to choroba rogówki wynikająca z jej nieprawidłowej budowy. Niestety nieleczony, diagnozowany zbyt późno stożek rogówki prowadzić może do takich zmian w obrębie tkanki, że jedyną drogę do uratowania wzroku stanowi przeszczep rogówki. Co robić, by uniknąć takiego poważnego postępowania? Miej oko na swój wzrok i badaj go regularnie, włącznie z samokontrolą ostrości widzenia – zawsze każdym okiem oddzielnie.
Stożkowatość rogówki
Przede wszystkim należy zdać sobie sprawę z istotnej różnicy: stożek rogówki to nie wada wzroku, która może zostać skorygowana okularami lub soczewkami kontaktowymi i przestanie być dla nas kłopotliwa. Stożek to zmiany patologiczne w obrębie istoty właściwej (stroma), a następnie w kolejnych warstwach rogówki. Mówimy, że w stożku, rogówka nie jest prawidłowo zbudowana. Dochodzi do zwiększonej aktywności fibroblastów i zmniejszonej ilości warstw kolagenu. W konsekwencji rogówka pocienia się, jest słabsza, niż w oku zdrowym. Panujące w oku ciśnienie powoduje wypychanie najcieńszego miejsca ku przodowi i wtedy obserwujemy stożkowaty w przekroju kształt rogówki. W początkowych stadiach choroby uwypuklenie jest widoczne na poziomie tylnej powierzchni rogówki i można je doskonale zauważyć w badaniach obrazowych. Niekiedy bardzo wczesne stadium stożka rogówki, z którego może, ale nie musi, wykształcić się zmiana patologiczna, nazywamy forme fruste keratoconus (FFK)).
Warstwy rogówki [https://nei.nih.gov/health/cornealdisease]
Stożek rogówki – diagnostyka
Diagnoza stożka rogówki odbywa się zwykle w oparciu o obraz kliniczny:
- widoczne para centralne uwypuklenie rogówki wraz z towarzyszącym mu ścieńczeniem,
- odkładanie się depozytów żelaza w obrębie warstwy podstawnej nabłonka rogówki – pierścień Fleischera,
- uwypuklenie w kształcie litery V w dolnej powiece przy spuszczonym wzroku – objaw Munsona,
- uszkodzenie warstwy Bowmana,
- drobne rozstępy powstające w rogówce pod wpływem napięcia – linie Vogta.
Natomiast badaniem jednoznacznie wskazującym na schorzenie i potwierdzającym je jest topografia rogówki. Pozwala ona, nie tylko na zobrazowanie ukształtowania powierzchni tkanki, ale również, przy zastosowaniu odpowiedniego sprzętu (np. Oculyzer®Alcon) na bardzo dokładną charakterystykę stożka. Możemy z powodzeniem ocenić grubość rogówki w jej najcieńszym miejscu, wystromienie rogówki (czyli moc w dioptriach w największym wypiętrzeniu), a także określić stopień zaawansowania stożka.
Klasyfikacja stożka rogówki
Stożek rogówki można klasyfikować w kilku skalach. W zależności od obszaru rogówki, jaki objęty jest stożkiem wyróżniamy stożek:
- brodawkowy (mały: 5 mm przy środku),
- owalny (duży, poniżej środka i często zwisający),
- ogólny (obejmujący ponad 75% rogówki, inaczej keratoglobus).
Jeśli obserwujemy wyłącznie wielkość wypiętrzenia rogówki, to zgodnie z rosnącą mocą występuje stożek:
- łagodny (< 48 D),
- umiarkowany (do 54 D),
- ciężki (> 54 D).
Natomiast w większości przypadków analizujemy wyniki pacjenta wieloczynnikowo. Analizujemy takie parametry jak: grubość rogówki, wielkość wypiętrzenia, wielkość i lokalizacja, występowanie blizn, linii Vogta, pierścienia Fleischera, ryzyko lub występowanie hydrops’u (charakterystycznego obrzęku, w którym jeśli mamy do czynienia z pęknięciem błony Descemeta i przeciekiem cieczy wodnistej do stromy – niezbędny jest przeszczep w trybie pilnym). Wówczas klasyfikujemy stożek w skali I – IV:
- I – postać subkliniczna, obserwowane zmiany w topografii rogówki,
- II – wczesna forma, dodatkowo łagodne zmiany w morfologii rogówki, brak blizn
- III – postać umiarkowana, obecne linie Vogta, pierścień Fleischera, zmiany w morfologii rogówki, brak blizn
- IV – postać ciężka, moc rogówki powyżej 55D, liczne blizny
Proponowane postępowanie zależne jest od stopnia zaawansowania stożka. W niektórych stadiach, pewne metody zabiegowe są niewskazane, a inne nieskuteczne. Konieczna jest kompleksowa diagnostyka rogówki dla właściwej oceny możliwości terapeutycznych. Co najważniejsze, stożek należy leczyć i hamować stopień jego progresji. Jak to robić? Zapraszamy do lektury kolejnych artykułów:
Literatura:
[1] http://web.archive.org/web/20060724181303/http://www.optometry.co.uk/files/882ed4bcea 848897cbbe928e8bd1b0c3_gupta20050715.pdf
[2] https://emedicine.medscape.com/article/1194693-overview
[3] https://nei.nih.gov/health/cornealdisease
[4] https://defeatkeratoconus.com/allcases/
[5] https://iovs.arvojournals.org/article.aspx?articleid=2269150