Oczy są bardzo delikatne i podatne na różnego rodzaju urazy. Niekiedy to typowe, alergiczne zapalenie spojówek wywołane zastosowaniem nieodpowiedniego kosmetyku, a innym razem skutek zakażenia bakteryjnego lub innej, poważnej dolegliwości. Stanom zapalnym w obrębie oczu zazwyczaj towarzyszy przekrwienie, pieczenie i uporczywy świąd. To przypadłości uciążliwe dla osób dorosłych, a jeszcze bardziej w przypadku, gdy dotykają dzieci, noworodków i niemowląt. Sprawdź, na czym polega leczenie zapalenie spojówek u najmłodszych, jakie mogą być rodzaje tego schorzenia oraz specyficzne objawy i co może być przyczyną przekrwienia spojówek oraz pojawiania się charakterystycznej wydzieliny wydobywającej się z oczu.
Co to jest spojówka?
Spojówka to bardzo delikatna i cienka błona śluzowa okalająca oko. Pełni funkcję ochronną i zabezpiecza oko przed różnego rodzaju zanieczyszczeniami i urazami. Zadaniem spojówki jest także równomierne rozprowadzanie łez po powierzchni oka, dzięki czemu poruszanie nimi i mruganie powiekami jest komfortowe oraz bezbolesne.
Powierzchnia spojówki jest jednak bardzo delikatna i podatna na różnego rodzaju uszkodzenia oraz infekcje, przez co bardzo często dochodzi do rozwoju stanu zapalnego określanego powszechnie jako zapalenie spojówek.
Czym jest zapalenie spojówek?
Zapalenie spojówek jest stanem zapalnym błony śluzowej występującej wewnątrz powieki oka oraz błony śluzowej, która pokrywa gałkę oczną. Podczas przebiegu schorzenia nie jest możliwe prawidłowe nawilżanie oka łzami oraz wydzieliną gruczołów tarczkowych. Stan zapalny spojówek może być wywołany przez wiele czynników, w związku z czym różny jest przebieg i sposób leczenia schorzenia. Niekiedy zapalenie ma charakter niezakaźny, innym razem natomiast warto zachować szczególną ostrożność, ponieważ dolegliwość bywa zaraźliwa.
Zapalenie spojówek miewa również charakter autoimmunologiczny, co ma miejsce w przypadku przechodzenia ocznej pęcherzycy rzekomej czy zespołu Stevensa-Johnsona.
Rodzaje zapalenia spojówek u dzieci – podtypy zakaźne
Jednym z najczęściej występujących rodzajów stanu zapalnego błony śluzowej w obrębie gałki ocznej u dzieci jest bakteryjne zapalenie spojówek. To dolegliwość, której głównym objawem jest zaczerwienienie oraz obrzęk spojówek. Charakterystyczna bywa też śluzowo-ropna wydzielina i brodawkowanie. W przypadku dzieci stan zapalny trwa zazwyczaj około 5-7 dni. Typowe dolegliwości to pieczenie i świąd. Niekiedy też odczuwalna jest obecność w oku ciała obcego.
Często bakteryjne zapalenie spojówek jest wywoływane przez gronkowce, paciorkowce oraz bakterię Moraxellę.
Nieco rzadziej u dzieci występuje wirusowe zapalenie spojówek. Chociaż w tym przypadku odczuwany świąd jest mniej intensywny, równie dokuczliwe są pieczenie i łzawienie. Dodatkowo pojawia się obfita, wodnista, surowicza wydzielina, wylewy podspojówkowe, oczy są wyraźnie przekrwione, a większość małych Pacjentów skarży się na światłowstręt.
Najczęściej wirusowe zapalenie spojówek wywołują adenowirusy, wirusy półpaśca czy wirus opryszczki HPV. W przypadku wirusowego zapalenia spojówek często występuje też obrzęk powiek, powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych i przyusznych czy grudkowanie spojówek. Objawy pojawiają się asymetrycznie. Najpierw stan zapalny dotyka jednego oka, a po kilku dniach rozwija się również w obrębie drugiego.
Wirusowe zapalenie spojówek trwa dłużej niż bakteryjne i może utrzymywać się nawet do 3 tygodni. Często poprzedza je infekcja górnych dróg oddechowych, zapalenie ucha, zapalenie gardła lub inna typowa choroba wieku dziecięcego, taka jak odra, ospa wietrzna, świnka, grypa, różyczka czy choroba Kawasaki, w przebiegu której nie występuje wydzielina ropna. Powikłaniem po takim schorzeniu bywają nacieki w rogówce skutkujące pogorszeniem widzenia.
W przypadku dzieci rzadko zdarza się zakażenie dwoinką rzeżączki czy też chlamydią. To typowe drobnoustroje przenoszone drogą płciową. Do takiego zakażenia jednak może dojść podczas porodu. Wówczas zapalenie spojówek pojawia się u dziecka wskutek zakażenia od matki. Ma to miejsce podczas porodu naturalnego. Objawy występują u noworodka najczęściej około 2-4 dni po narodzinach. Widoczna jest obfita wydzielina, która może penetrować do wnętrza gałki ocznej. Wówczas profilaktycznie stosuje się zabieg Credego, polegający na zakraplaniu oczu roztworem azotanu srebra.
Chlamydiowe zapalenie spojówek najczęściej pojawia się około 5-12 dni po porodzie. Niekiedy może prowadzić do zapalenia płuc lub ucha. Często u noworodków występuje też niedrożność kanalików łzowych, co utrudnia właściwy odpływ łez. Może to skutkować gromadzeniem się w kąciku oka treści ropnej i przyczyniać się do występowania zapalenia spojówek.
Niezakaźne przyczyny zapalenia spojówek u dzieci
Zapalenie spojówek u najmłodszych może mieć bardzo wiele różnych przyczyn. Zarówno u dzieci starszych, jak i młodszych niezakaźny stan zapalny spojówek może być wywołany reakcją na substancje chemiczne, zawarte np. w kosmetykach do pielęgnacji lub prania, oraz substancje fizyczne, np. promieniowanie UV, pyły, watr, rzęsy czy ciało obce. Zapalenie spojówek występuje niekiedy w przebiegu wad wzroku czy w sytuacji utrudnionego odpływu filmu łzowego przy zapaleniu błony śluzowej nosa, zatok czy niedrożności kanalików łzowych.
Niezakaźny stan zapalny spojówek u dzieci może być też wywołany przez alergen, taki jak sierść zwierząt, pyłki roślin, kurz domowy czy zarodniki pleśni. Niekiedy taka przypadłość ma charakter przewlekły. Często też zapalenie występuje na skutek zastosowania antybiotyku, np. w postaci kropli do oczu.
Przyczyną zapalenie spojówek u dzieci mogą być również zaburzenia filmu łzowego. Prowadzi to do pojawienia się zespołu suchego oka, który z kolei wywołuje nadmierne łzawienie. Dodatkowe przebywanie w klimatyzowanych pomieszczeniach, stałe narażenie na światło czy rzadsze mruganie może wywoływać charakterystyczne objawy zapalenia spojówek.
Niekiedy może wystąpić również atopowe zapalenie spojówek występujące całorocznie, choć dolegliwości nasilają się zimą.
Zapalenie spojówek u noworodków i najmłodszych a domowe sposoby – jak leczyć?
Aby zastosować skuteczne leczenie zapalenia spojówek u dzieci, należy dokładnie rozpoznać przyczyny i objawy dolegliwości oraz skonsultować stan małego Pacjenta ze specjalistą. Nieco inaczej będzie wyglądać leczenie w sytuacji wirusowego zapalenia spojówek u dzieci, a inaczej w przypadku alergicznego zapalenia spojówek czy rzeżączkowego zapalenia spojówek. Najczęściej stosowane jest więc leczenie miejscowe, a niekiedy doustne. Często stosuje się krople i środki o działaniu przeciwwirusowym, antyhistaminowym, przeciwgrzybiczym czy przeciwzapalnym, a także antybiotyki. W przypadku bakteryjnego zapalenia spojówek u dzieci odpowiednie leczenie warto wspomóc również zastosowaniem kropli nawilżających, takich jak sztuczne łzy.
Domowe sposoby na zapalenie spojówek to przede wszystkim szczególna dbałość o higienę narządu wzroku u dzieci. Poza zaleconymi kroplami na zapalenie, charakteryzującymi się zazwyczaj szerokim spektrum działania, warto przemywać oczy dziecka kompresem jałowym nasączonym samą wodą, aby delikatnie usunąć zalegającą wydzielinę. Czynność należy wykonywać jednym ruchem w kierunku od kącika oka w kierunku wewnętrznym.
Bardzo dobrym sposobem są też okłady z rumianku. W ostudzonym, chłodnym naparze wystarczy zanurzyć waciki kosmetyczne, odcisnąć je z nadmiaru płynu i położyć na zamkniętych powiekach. Działanie wykonywane 2 razy na dobę przez 5-10 minut często nieco skraca czas trwania zapalenia spojówek i łagodzi świąd.
Zapalenie spojówek u dzieci – jak zapobiegać?
Stan zapalny w obrębie gałki ocznej to schorzenie, które miewa charakter nawracający zwłaszcza w przypadku alergicznego zapalenia spojówek u dzieci. Dlatego warto wiedzieć, jak zapobiegać i chronić narząd wzroku u dzieci. Należy starać się ograniczyć kontakt z danym alergenem, a także częściej myć włosy i szczegółowo całe ciało w przypadku dzieci uczulonych na pyłki traw. Po przyjściu do domu należy też zmienić ubranie na świeże.
Podczas ekspozycji na słońce należy chronić wzrok, stosując okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV. Warto też często zmieniać pościel dziecka i prać w temperaturze nie niższej niż 60 stopni Celsjusza, a następnie wyprasować. Warto też zadbać o lepszą wentylację w mieszkaniu, a także odpowiednio nawilżać powietrze w pomieszczeniach. Należy od najmłodszych lat kształtować w dzieciach nawyki prawidłowej higieny, a zwłaszcza niepocieranie oczu brudnymi rękami, co może powodować nie tylko zanieczyszczenia, lecz także mikrourazy.
Źródła:
- Prost, Marek E. “Podstawy antybiotykoterapii schorzeń powierzchni oka.” OphthaTherapy 1.1 (2014): 26-32.
- Prost, Marek E. “Bakteryjne zapalenie spojówki i rogówki–wytyczne terapeutyczne.” OphthaTherapy. Therapies in Ophthalmology 5.supl. 1 (2018): 5-9.
- DZIĘGIELEWSKA, MONIKA. “ETIOLOGIA BAKTERYJNEGO ZAPALENIA SPOJÓWEK U DZIECI I STOPIEŃ NASILENIA OBJAWÓW KLINICZNYCH W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU PATOGENU W MATERIALE WŁASNYM.” Forum Zakażeń. Vol. 13. No. 3. 2022.
- Maziarka, S., and E. Mróz. “Wpływ zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego na stan aparatu ochronnego oka dzieci szkolnych.” Roczniki Państwowego Zakładu Higieny 19.1 (1968).
- Gołębiak, Izabela, et al. “Analiza przyczyn hospitalizacji dzieci w wybranym oddziale okulistycznym w Warszawie w latach 2002–2011.” Family Medicine & Primary Care Review 4 (2013): 532-535.
FAQ:
1. Skąd się bierze zapalenie spojówek u dzieci?
Zapalenie spojówek najczęściej występuje u dzieci na skutek zakażenia bakteryjnego, zanieczyszczenia czy urazu. Może mieć też charakter wirusowy, grzybiczy, alergiczny lub stanowić rodzaj zakażenia chlamydią, np. podczas porodu. W każdym przypadku zapalenie spojówek u dzieci należy skonsultować z okulistą.
2. Jakie objawy ma zapalenie spojówek u dzieci?
Do najbardziej charakterystycznych objawów zapalenia spojówek u dzieci można zaliczyć przekrwienie, pieczenie i świąd oczu, zmniejszenie szary ocznej i obrzęk powiek, łzawienie, a także pojawienie się ropnej lub śluzowej wydzieliny, która powoduje sklejanie się powiek.
3. Jak leczyć dziecięce zapalenie spojówek?
Zapalenie spojówek u dzieci wymaga konsultacji z okulistą w celu ustalenia przyczyny, rodzaju schorzenia i dobrania właściwego sposobu leczenia. Najczęściej są to krople stosowane do oczu, antybiotyki i środki doustne. W warunkach domowych warto też przemywać oczy jałowymi gazikami nasączonymi wodą.