Nie każdy wie, że brodawki, czyli narośle pojawiające się na skórze, mogą również występować w oku. Mówiąc ściślej – na powiekach. Skąd się biorą? Czym charakteryzują? I w jaki sposób można się ich pozbyć? Poniżej odpowiedzi na te (i inne) pytania.
Czym są brodawki?
Brodawki to grudkowate zmiany, które lokalizują się na skórze całego ciała, w tym również na powiekach. Jedną z najczęściej występujących jest brodawka łojotokowa (inaczej: rogowacenie łojotokowe), występująca zazwyczaj u osób starszych. To niebolesna, jasnobrązowa, szara lub żółtawa rogowaciejąca narośl, która może przyjmować różnoraki kształt – choć najczęściej bywa okrągła lub owalna. W swojej szczytowej części posiada zagłębienie, w którym może gromadzić się łój i zrogowaciały naskórek. Należy jednak unikać jej podrażniania. Powstaje w wyniku nadmiernego namnażania się komórek naskórka. Jednym z czynników zwiększających ryzyko jej wystąpienia jest narażenie na promieniowanie UV (np. długie opalanie się albo częste korzystanie z solarium). Innym rodzajem narośli, która również może pojawiać się w obrębie powiek jest brodawka pospolita (zwana też wirusową), powodowana zakażeniem wirusem HPV.
Czy brodawka jest zmianą złośliwą?
Wymienione przykłady narośli najczęściej są łagodne. Nie oznacza to oczywiście, że można je całkowicie bagatelizować. Czasami bardzo trudno jest jednoznacznie zaklasyfikować dany wykwit. Czynniki, które powinny nas zaniepokoić (gdyż mogą sugerować obecność złośliwej zmiany) to m.in.:
- występowanie owrzodzenia w okolicy narośli;
- nieregularne zabarwienie – a szczególnie takie, które przypomina masę perłową;
- utrata rzęs w pobliżu zmiany;
- krwawienie lub sączenie się wydzieliny z guza.
Jest to o tyle ważne, że u niektórych osób również w okolicy oka może pojawić się złośliwa zmiana nowotworowa, początkowo przypominająca zwykłą brodawkę – np. rak kolczystokomórkowy skóry. W przypadku takiego guza ważne jest szybkie postawienie trafnej diagnozy i podjęcie leczenia. Dlatego gdy zauważymy niepokojącą zmianę w okolicy oka (ale też w innym miejscu na ciele) nie wahajmy się udać do lekarza, który ją oceni. Bardzo możliwe, że będzie to tylko łagodna brodawka, ale gdyby jednak okazało się inaczej – warto trzymać rękę na pulsie.
Jak usunąć brodawkę z oka?
Usuwanie brodawek łojotokowych jest dość proste – z reguły bowiem wystarcza krótki zabieg chirurgiczny, wykonywany w znieczuleniu miejscowym. Często nie pozostawia on prawie żadnego śladu – choć, oczywiście, wiele zależy tu od rozmiarów i dokładnej lokalizacji zmiany. Alternatywnie, zmian pozbywa się poprzez złuszczanie. W przypadku brodawek pospolitych można również zastosować krioterapię, czyli punktowe działanie zimnem w postaci ciekłego azotu, laseroterapię i elektrokoagulację. W leczeniu młodych brodawek (tzn. takich, w których nie obserwuje się jeszcze rogowacenia) czasami wystarcza kilkutygodniowe leczenie farmakologiczne przepisanymi przez lekarza preparatami (głównie żelami i maściami).
W przypadku zmian, które trudno jednoznacznie zaklasyfikować, po chirurgicznym usunięciu często wykonuje się także badanie histopatologiczne. Umożliwia ono dogłębne przeanalizowanie budowy tkanki narośli i określenie czy jest to zmiana łagodna, czy jednak złośliwa.
W przypadku złośliwych nowotworów, takich jak np. wspomniany rak kolczystokomórkowy również można zastosować leczenie poprzez wycięcie lub działanie lasera. Niezwykle ważne, by zmianę taką zdiagnozować jak najwcześniej – jeśli uda się ją usunąć (wraz z marginesem zdrowych tkanek) zanim zacznie dawać przerzuty do innych narządów, jest duża szansa, że wyleczenie będzie można uznać za całkowite.
Jęczmień i gradówka
Przy okazji brodawek warto wspomnieć jeszcze o innych – w większości łagodnych – zmianach, które mogą się pojawić w okolicy narządu wzroku. Zaliczamy do nich m.in.: cysty (zwane inaczej torbielami), kępki żółte, prosaki, kaszaki, gruczolaki potowe, róg skórny, jęczmień i gradówkę.
Popularny jęczmień to zwykle bolesny, wywodzący się z gruczołów Meiboma niewielki zapalny guzek (ropień). Lokalizuje się pod powieką, gdyż właśnie tam znajduje się duże ich skupisko. Nie ogranicza wzroku, jest jednak nieestetyczny. Z czasem może przejść w postać przewlekłą, którą nazywamy gradówką.
Gradówka również jest grudkowatym zgrubieniem obecnym na powiece (lub pod nią) i choć zwykle nie daje dolegliwości bólowych, to jednak może osiągnąć takie rozmiary, że będzie utrudniać nam widzenie; czasem powoduje pojawienie się objawów astygmatyzmu.
Jęczmień i gradówka często pojawiają się w wyniku niewłaściwego dbania o higienę oczu – np. niedokładnego i nieprawidłowego zmywania makijażu, rzadkiego mycia twarzy albo zbyt długiego noszenia soczewek kontaktowych. Jednak niektórzy ludzie, np. zmagający się z łojotokowym zapaleniem skóry albo trądzikiem różowawym są po prostu bardziej podatni na wystąpienie jęczmienia i gradówki. Leczenie tych zmian polega głównie na stosowaniu odpowiednich maści i leków przepisanych przez lekarza.
Obserwuj się!
Pamiętajmy, by w razie wystąpienia jakiejkolwiek zmian w okolicy naszych oczu (lub gdziekolwiek indziej) nie wpadać w panikę, ale udać się do lekarza, który obejrzy i oceni wykwit. Dokładna obserwacja i szybkie reagowanie to dobre nawyki, które mogą niejednokrotnie uratować nasze zdrowie – a czasem nawet i życie
Bibliografia:
- Greco M. J., Bhutta B. S. Seborrheic Keratosis. 2020 Aug 10. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan–. PMID: 31424869.
- Carrera C. The Many Faces of Seborrheic Keratosis. Actas Dermosifiliogr. 2019 Jun; 110(5): 338. English, Spanish. doi: 10.1016/j.ad.2018.12.005. Epub 2019 Mar 4. PMID: 30846163.
- Jabłońska S., Majewski S. Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2013.
- https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobypowiekiukladulzowego/77525,lagodne-zmiany-guzkowe-powiek
- https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobypowiekiukladulzowego/86721,guzki-zapalne-powiek-jeczmien-i-gradowka