Okuloplastyka to dziedzina łącząca w sobie okulistykę i medycynę estetyczną. Zajmuje się poprawianiem wyglądu oczu i ich okolicy, nie pomijając przy tym aspektu leczniczego. Przykładem zmiany, którą można usunąć w ramach zabiegu okuloplastycznego, jest skrzydlik. Co warto wiedzieć o tej przypadłości?
Czym dokładnie jest skrzydlik oka?
W trakcie całego życia na naszym ciele mogą pojawiać się różnego rodzaju zmiany. Jedne są małe i niegroźne, inne nieszkodliwe tylko pozornie. Część rzuca się w oczy, a część można łatwo ukryć. Pterygius, czyli skrzydlik, to łagodna narośl. Choć nie złośliwieje, to jednak w większości przypadków z biegiem czasu może się powiększać i przez to stawać coraz bardziej zauważalny. Może pojawić się również skrzydlik oka u dziecka.
Skrzydlik to charakterystyczne zgrubienie spojówki powstałe podczas wrastania w nią tkanki włóknisto-naczyniowej, pojawiające się na oku najczęściej po stronie nosa. Jego specyficzny kształt trójkąta, na pierwszy rzut oka przypominający skrzydło owada, sprawił, że dziś znamy go pod nazwą „skrzydlik”. Narośl powstaje z powodu defektu rąbkowych komórek macierzystych rogówki, które zaczynają się nieprawidłowo rozrastać, tworząc włókniste, dobrze unaczynione zgrubienie.
Wyróżniamy 2 główne rodzaje skrzydlików:
- prawdziwy – występujący najczęściej, spowodowany różnymi czynnikami ryzyka z tendencją do wzrostu (rozrost narośli graniczy z rogówką w dużym zakresie),
- rzekomy – występuje głównie na skutek urazów i zmian bliznowacenia rogówki. Nie powiększa się (łączy go z rogówką jedynie wierzchołek narośli).
Przyczyny powstania skrzydlika – skąd biorą się objawy skrzydlika?
Skrzydliki gałki ocznej najczęściej występują u osób starszych, ale nie znaczy to, że nie mogą pojawić się także we wcześniejszych latach życia, szczególnie jeśli stworzy się im do tego dobre warunki. Do czynników ryzyka wystąpienia tych zmian zaliczamy m.in.:
- promieniowanie ultrafioletowe – np. poprzez nadmierną ekspozycję oka na promienie słoneczne bez odpowiednich okularów czy częste korzystanie z solarium,
- kurz oraz inne zanieczyszczenia – częsty pobyt w brudnych, zadymionych pomieszczeniach, a także praca z dużą ilością kurzu i innych pyłów,
- palenie papierosów i związane z tym zanieczyszczenie oraz dym. Papierosy w dłuższej perspektywie powodują także uszkodzenia naczyń krwionośnych, a to również przyczynia się do wystąpienia skrzydlika. Co ważne, liczy się tu też palenie bierne i korzystanie z e-papierosów,
- wiatr – szczególnie długa ekspozycja na silne działanie i podmuchy,
- uszkodzenia rogówki, takie jak np. stany zapalne, owrzodzenia i oparzenia (skrzydlik rzekomy).
W Polsce skrzydlik występuje średnio u 2 na 100 osób. W krajach południowych z ciepłym klimatem częstotliwość pojawiania się schorzenia jest dużo większa. Ma to związek z dłuższym i silniejszym działaniem promieniowania UV obecnego w świetle słonecznym. Stąd też wzięła się potoczna nazwa tej narośli – „oko surfera”.
Skrzydlik oka – objawy
Zgrubienie jest widoczne jako małe, zmętniałe „skrzydełko” znajdujące się na spojówce. Styka się ono z rogówką albo całą powierzchnią (mówimy wtedy o skrzydliku prawdziwym), albo tylko czubkiem (skrzydlik rzekomy). Inne objawy skrzydlika to:
- nadwrażliwość na światło,
- uczucie piasku pod powiekami,
- uczucie ciała obcego w oku,
- zaczerwienienie i pieczenie oka,
- łzawienie,
- dyskomfort w okolicy oczu,
- uczucie ciągłego podrażnienia oka.
Skrzydlik pozostawiony sam sobie najczęściej będzie się powiększał. W późniejszym stadium zauważalnie pogarsza się też ostrość wzroku. Może również występować podwójne lub potrójne widzenie.
Skrzydlik oka – leczenie. Czy operacja skrzydlika w oku zawsze jest potrzebna?
Skrzydliki nie zawsze są poddawane usuwaniu. Wiele zależy od wielkości i stopnia zaawansowania zgrubienia. W przypadku małych skrzydlików czasem wystarcza leczenie zachowawcze i odpowiednia profilaktyka, np. ochrona oczu przed promieniowaniem UV. W terapii stosuje się krople i maści zawierające kortykosteroidy.
Jednak w większości przypadków narośl na oku kwalifikuje się do leczenia operacyjnego, szczególnie jeśli szybko się powiększa lub jest ukierunkowana w stronę centrum rogówki. Wystarcza tu najczęściej prosty zabieg w miejscowym znieczuleniu. Niestety zdarzają się nawroty skrzydlika. Wtedy trzeba wyciąć go ponownie.
Słowo o profilaktyce, czyli jak zapobiec pojawieniu się skrzydlika na oku?
Skrzydlik nie należy do zmian złośliwych, ale z całą pewnością również nie do estetycznych. Zmiana kilku nawyków w naszym codziennym funkcjonowaniu powinna pomóc ograniczyć ryzyko jej wystąpienia. Bardzo ważne są:
- właściwa ochrona oczu przed słońcem – nie wystarczą zwykłe okulary przeciwsłoneczne. Odpowiednie będą takie, w których znajduje się filtr UV,
- unikanie zanieczyszczonych pomieszczeń – kurz jest obecny wszędzie, ale regularne porządki pomogą mieć go „pod kontrolą”. Jeśli jesteśmy zawodowo narażeni na kurz bądź inne szkodliwe pyły, warto pamiętać o obowiązkowych okularach ochronnych,
- ochrona oczu przed silnym ruchem powietrza – na ile to możliwe, warto unikać bezpośredniej ekspozycji wiatru na oczy. To ważne również w pomieszczeniach, gdzie źródłem podmuchów może być wiatrak ustawiony w stronę twarzy albo silnie działająca klimatyzacja znajdująca się w pobliżu,
- rzucenie palenia – oprócz profilaktyki skrzydlika przyniesie to również szereg innych korzyści zdrowotnych,
- stosowanie kropli i preparatów nawilżających powierzchnię oka.
Unikanie powyższych czynników może również zapobiec wystąpieniu wielu innych schorzeń okulistycznych, w tym m.in.: zespołu suchego oka, stożka rogówki czy też zwyrodnienia plamki żółtej (AMD).
Skrzydlik a zaćma – dlaczego bywają mylone i tak ważna jest specjalistyczna diagnoza?
Przed odpowiedzią na powyższe pytanie warto wiedzieć, co to jest zaćma. Schorzenie to polega na zmętnieniu soczewki oka, co jest związane z zaburzeniami przemiany materii tej struktury. Zaćma starcza pojawia się najczęściej po 60. roku życia, choć można wyróżnić wiele innych odmian, w jakich występuje. Przyczyny pośrednie zaćmy, które obok wieku i zaburzeń metabolicznych soczewki wpływają na rozwój choroby, to m.in. wady wzroku, takie jak krótkowzroczność czy inne schorzenia, jak np. cukrzyca.
Dlaczego skrzydlik niekiedy jeszcze przed skonsultowaniem zmiany z lekarzem okulistą określany jest przez niektóre osoby jako zaćma? Objawy początkowe obu schorzeń mogą być czasami zbliżone. W obu przypadkach widoczna jest zmiana wpływająca na ostrość wzroku. Odczuwalny jest też dyskomfort. Jednak w porównaniu do skrzydlika, o wiele poważniejsza jest zaćma. Widzenie w tej sytuacji można utracić całkowicie, jeżeli nie zostaną podjęte odpowiednie działania diagnostyczne oraz właściwe leczenie.
Bibliografia:
- Niżankowska M.H. Podstawy okulistyki. Wydanie II poprawione i uzupełnione. VOLUMED, Wrocław 2000.
- Pojda S.M. (red.). Okulistyka w kropelce czyli wiadomości z diagnostyki i udzielania pomocy lekarskiej w chorobach oczu dla lekarzy i studentów medycyny. Wydanie II poprawione. Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice 2006.
- https://www.przegladokulistyczny.pl/wspczesne_metody_postpowania_w_skrzydliku
- https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyrogowkiitwardowki/122274,skrzydlik-i-tluszczyk