Coraz więcej osób ma różnorodne problemy ze wzrokiem. Nikogo już nie dziwią młode osoby, a także dzieci wyposażone w okulary, które wspierają ich wzrok i korygują różne wady. Jednak z wiekiem znacznie wzrasta zagrożenie wystąpienia chorób i problemów ze wzrokiem. Jest tak zwłaszcza powyżej 50. roku życia. W takim przypadku realnym problemem okazuje się często jaskra i / lub zaćma określana jako katarakta. Te choroby mogą doprowadzić do utraty wzroku. Na czym polegają różnice między zaćmą a jaskrą i jak wygląda leczenie narządu wzroku w obu tych przypadkach?
Czym jest jaskra?
Jaskra jest groźną i podstępną chorobą, która może wystąpić praktycznie w każdym wieku (choć najczęściej pojawia się po 35. roku życia). Jej istotą jest postępujące uszkodzenie nerwu wzrokowego – jednej z najważniejszych struktur w naszym ciele, umożliwiającej widzenie. Zazwyczaj dochodzi do tego na skutek wzrostu ciśnienia wewnątrz gałki ocznej lub, w wyjątkowych przypadkach, w efekcie zaburzeń przepływu krwi w okolicy nerwu wzrokowego. Przyczyną wysokiego ciśnienia wewnątrzgałkowego najczęściej jest utrudnienie odpływu produkowanej w oku cieczy wodnistej.
Jaskra przez długi czas może nie dawać żadnych objawów. Tak jest w jej najpopularniejszej postaci, czyli jaskrze pierwotnej z otwartym kątem przesączania. Kiedy pojawiają się pierwsze zaburzenia widzenia, zwykle choroba spowodowała już nieodwracalne ubytki w polu widzenia. W innych typach schorzenia, np. w jaskrze pierwotnej z zamkniętym kątem przesączania, niepokojące objawy występują już na dość wczesnym etapie. Należą do nich m.in.: mroczki przed oczami, bóle oczu i głowy czy zawężenie pola widzenia. W tym przypadku leczenie należy podjąć jak najszybciej po diagnozie i wizycie u okulisty.
Czym jest zaćma?
Zaćma to choroba, która atakuje soczewkę oka, której zadaniem jest skupianie światła wpadającego z zewnątrz. Aby widzieć prawidłowo, ta struktura musi być całkowicie przejrzysta. Jednak z biegiem czasu, w przypadku zaćmy, w soczewce odkładają się różne produkty przemian metabolicznych naszego organizmu, co skutkuje jej zmętnieniem. W efekcie odnotowujemy stopniowo (na miarę postępu zmian) pogarszający się wzrok, przymglenie obrazu, utrudnioną ocenę odległości i męczliwość oczu.
Najczęściej do takiej sytuacji dochodzi w starszym wieku. Jest to wówczas tzw. zaćma starcza. Jednak ta choroba może wystąpić też u osób młodych i może mieć różne podłoże. Wtedy zmiany powstające na soczewce mogą być wrodzone lub powstałe m.in. jako powikłanie cukrzycy albo długotrwałego stosowania sterydów. Nieleczona zaćma, podobnie jak jaskra, może prowadzić do ślepoty. Aby tego uniknąć, należy dokładnie zdiagnozować poszczególne struktury gałki ocznej, w tym dno oka i podjąć stosowne leczenie.
Zaćma a jaskra – objawy
Symptomy obu chorób są inne. Do najczęstszych objawów zaćmy zalicza się utrata ostrości widzenia, która postępuje. Ponadto można wyróżnić:
- biel źrenicy lub jej stopniowe blednięcie,
- trudność w łapaniu ostrości obrazu,
- problemy w skupianiu wzroku,
- trudność w prawidłowej ocenie odległości,
- dwojenie się obrazu podczas patrzenia jednym okiem.
Zupełnie inaczej prezentują się objawy jaskry, do których zaliczają się:
- ciemne plamy występujące dookoła pola widzenia,
- światłowstręt,
- bóle oczu,
- bóle głowy,
- częste łzawienie oczu,
- problemy ze wzrokiem zwłaszcza po zmroku.
Obie choroby mają inne objawy, jednak kluczowe jest samo zgłoszenie się do odpowiedniego lekarza okulisty. Specjalista dzięki swojej wiedzy i właściwym badaniom będzie potrafił trafnie ocenić, co jest naszym problemem.
Występowanie dodatkowo powyższych objawów powinno skłonić każdego do wizyty u okulisty i przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki. Tylko wtedy istnieje szansa, aby jak najdłużej cieszyć się ze zdrowych oczu i ostrego widzenia. Zwlekanie z interwencją specjalisty może doprowadzić do nieodwracalnej utraty wzroku lub poważnych problemów z widzeniem.
Leczenie zaćmy i usuwanie mętności soczewki
Różnice między jaskrą a zaćmą dotyczą nie tylko istoty i objawów. Inne jest również ich leczenie.
Zaćma to schorzenie, w przypadku którego dostępne jest tylko leczenie operacyjne, polegające na wymianie starej soczewki na nową. Dzięki temu zaćmę można wyleczyć i uniknąć w ten sposób częściowej lub całkowitej ślepoty. Przywrócenie ostrości wzroku można przeprowadzić poprzez fakoemulsyfikację z zastosowaniem ultradźwięków lub femtoemulsyfikację, w której zostaje zastosowany laser. Stosowanie leków lub kropli do oczu w przypadku katarakty nie jest skuteczne.
Zabieg usunięcia zaćmy i tym samym zmętniałej soczewki jest jednym z najbezpieczniejszych, najczęściej wykonywanych działań okulistycznych na świecie. Dzięki zastosowaniu miejscowego znieczulenia jest bezbolesny, a czas jego trwania wynosi kilkanaście minut.
Leczenie jaskry – czy możliwe jest całkowite pozbycie się tej choroby oczu?
Jaskra to choroba postępująca, w przypadku której nie da się całkowicie cofnąć powstałych zmian lub zupełnie zahamować rozwoju schorzenia. Jednak im wcześniej Pacjent zdecyduje się na wizytę u lekarza i diagnostykę jaskry, tym wolniejszy będzie rozwój choroby. W przypadku leczenia jaskry są dwa rozwiązania. Można stosować leki obniżające zbyt wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe albo wykonać chirurgiczny lub laserowy zabieg operacyjny. Obie metody mogą być także łączone ze sobą.
Operacje przeciwjaskrowe polegają na wytworzeniu nowej drogi odpływu cieczy wodnistej z oka. Co jednak istotne, w przypadku jaskry bardzo duże znaczenie ma czas. Im wcześniej wykryta i mniej zaawansowana jest choroba, tym większe szanse na powodzenie leczenia oraz ocalenie wzroku. Niektóre postacie schorzenia niestety długo nie dają żadnych objawów, dlatego diagnoza choroby opóźnia się.
FAQ
Czy zaćma i jaskra są uleczalne?
Zarówno jaskra, jak i zaćma są poddawane leczeniu i zabiegom chirurgicznym oraz laserowym. Różnice pomiędzy nimi polegają jednak na tym, że zaćmę można wyleczyć w 100%. W przypadku jaskry najczęściej interwencja polega na spowolnieniu postępu choroby.
Czy usuwanie zaćmy i operacja jaskry bolą?
Zabieg usunięcia zaćmy łączy się z podaniem znieczulenia miejscowego w postaci kropli do oczu. Jest to więc działanie bezbolesne dla Pacjenta, które trwa zaledwie kilkanaście minut. Podczas operacji jaskry również są stosowane krople znieczulające, choć pomiędzy przebiegiem obu tych zabiegów występują znaczące różnice.
Czy zaćma i jaskra mogą spowodować ślepotę?
Nieleczona zaćma, jak i jaskra mogą doprowadzić do całkowitej ślepoty. Dlatego dostrzegając pierwsze niepokojące objawy i problemy z widzeniem, takie jak zaburzenia ostrości wzroku lub rozmyty obraz, należy jak najszybciej udać się do okulisty.
Źródła:
- Szaflik, Jerzy, Justyna Izdebska, and Piotr Tesla. “Jaskra.” Przewodnik Lekarza/Guide for GPs 3.10 (2000): 88-96.
- Okulistycznego, Wytyczne Polskiego Towarzystwa. “Leczenie operacyjne w jaskrze.” (2013).
- Iwaszkiewicz-Bilikiewicz, Barbara. “„Zaćma (cataracta) Cataract”.” Geriatryczne problemy kliniczne (2008): 252-54.
- Jabłońska, Joanna. “Porównanie skuteczności i bezpieczeństwa leczenia operacyjnego jaskry za pomocą wszczepienia implantów iStent lub Hydrus w trakcie operacji zaćmy w obserwacji krótkoterminowej.” (2019).
- Wilczyńska, Joanna, Stefan Bogusławski, and Robert Plisko. “Leczenie zaćmy jedną z największych niezaspokojonych potrzeb zdrowotnych polskiego społeczeństwa.” Polskie Towarzystwo Okulistyczne (2012).