Coraz więcej coraz młodszych osób ma różnorodne problemy ze wzrokiem – nikogo nie dziwią już najmłodsi wyposażeni w okulary, które wspierają ich wzrok. Jednak z wiekiem zagrożenie wystąpienia chorób i problemów ze wzrokiem znacząco wzrasta, zwłaszcza powyżej 50 roku życia. W takim przypadku realnym problemem okazuje się często jaska i zaćma. Jak jednak odróżnić zaćmę i jaskrę od siebie, a także ich objawy?
Czym jest jaskra?
Jaskra to podstępna i bardzo groźna choroba, która może wystąpić praktycznie w każdym wieku (choć najczęściej pojawia się po 35. roku życia). Jej istotą jest postępująca degeneracja włókien nerwu wzrokowego – jednej z najważniejszych struktur w naszym ciele, umożliwiającej widzenie. Zazwyczaj dochodzi do tego na skutek wzrostu ciśnienia wewnątrz gałki ocznej lub, w wyjątkowych przypadkach, w efekcie zaburzeń przepływu krwi w okolicy nerwu wzrokowego. Przyczyną wysokiego ciśnienia wewnątrzgałkowego najczęściej jest utrudnienie odpływu produkowanej w oku cieczy wodnistej.
Jaskra przez długi czas może nie dawać żadnych objawów – tak jest w najczęstszej jej postaci, czyli jaskrze pierwotnej z otwartym kątem przesączania. Kiedy pojawiają się pierwsze zaburzenia widzenia, zwykle jest już za późno na skuteczne leczenie. W innych typach schorzenia, np. w jaskrze pierwotnej z zamkniętym kątem przesączania, objawy występują już na dość wczesnym jej etapie. Należą do nich m.in.: mroczki przed oczami, bóle głowy i oczu, zawężenie pola widzenia. W tym przypadku leczenie często przynosi dobre efekty, dlatego trzeba je podjąć jak najszybciej po diagnozie.
Czym jest zaćma?
Zaćma to proces, który atakuje soczewkę, której zadaniem jest skupianie światła wpadającego z zewnątrz. Musi być ona całkowicie przejrzysta. Z biegiem czasu jednak odkładają się w niej różne produkty przemian metabolicznych naszego organizmu, co skutkuje jej zmętnieniem. W efekcie tego odnotowujemy stopniowo (na miarę postępu zmian), pogarszający się wzrok, przymglenie obrazu, nadwrażliwość na światło, utrudnioną ocenę odległości i męczliwość oczu. Najczęściej do sytuacji takiej dochodzi w starszym wieku, jednak zaćma może wystąpić też u osób młodych. Wtedy zmiany powstające na soczewce mogą być wrodzone lub powstałe jako powikłanie cukrzycy albo długotrwałego stosowania sterydów.
Objawy zaćmy i jaskry
Objawy obu chorób są inne. Do najczęstszych objawów zaćmy zalicza się:
- utrata ostrości widzenia, która postępuje,
- biel źrenicy, lub jej stopniowe blednięcie,
- trudność w łapaniu ostrości obrazu,
- problemy w skupianiu wzroku,
- trudność w prawidłowej ocenie odległości,
- dwojenie się obrazu podczas patrzenia jednym okiem.
Zupełnie inaczej prezentują się objawy jaskry, do których zaliczają się:
- ciemne plamy pojawiające się dookoła pola widzenia,
- światłowstręt,
- bóle oczu,
- bóle głowy,
- częste łzawienie oczu,
- problemy ze wzrokiem zwłaszcza po zmroku.
Obie choroby mają inne objawy, jednak kluczowe jest samo zgłoszenie się do odpowiedniego lekarza okulisty, gdy jakiekolwiek problemy ze wzrokiem się pojawiają. Lekarz, dzięki swojej wiedzy, badaniom i naszemu opisowi objawów będzie potrafił trafnie ocenić, co jest naszym problemem – nie musimy więc wiedzieć tego sami. Kluczowe w przypadku skuteczności leczenia jest szybkie zgłoszenie się do odpowiedniego lekarza specjalisty, a następnie niezwłoczne podjęcie leczenia.
Leczenie zaćmy i jaskry
Różnice między jaskrą i zaćmą dotyczą nie tylko istoty i objawów schorzenia, inne jest również ich leczenie. W przypadku jaskry możliwości są dwa rozwiązania:
- leki obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe,
- chirurgiczny lub laserowy zabieg operacyjny.
Operacje przeciwjaskrowe polegają na wytworzeniu nowej drogi odpływu z oka cieczy wodnistej. Jest to możliwe za pomocą wszczepienia zaawansowanego mikroimplantu iStent. Jedną z jego zalet jest możliwość wszczepu w trakcie operacji zaćmy. Co jednak istotne, w przypadku jaskry bardzo duże znaczenie ma czas – im wcześniej wykryta i mniej zaawansowana jest choroba, tym większe szanse na powodzenie leczenia i ocalenie wzroku. Niektóre postacie schorzenia niestety długo nie dają żadnych objawów, stąd diagnoza choroby opóźnia się.
W przypadku zaćmy dostępne jest tylko leczenie operacyjne, polegające na wymianie starej soczewki na nową. Dzięki temu zaćmę można całkowicie wyleczyć. Stosowanie leków lub kropli do oczu w jej przypadku nie jest skuteczne. Zabieg usunięcia zaćmy jest jednym z najbezpieczniejszych i najczęściej wykonywanych zabiegów na świecie. Dzięki zastosowaniu miejscowego znieczulenia nie jest on bolesny, dodatkowo czas jego trwania wynosi kilkanaście minut.
Bibliografia:
- Asbell P.A., Dualan I., Mindel J., Brocks D., Ahmad M., Epstein S. Age-related cataract. Lancet. 2005 Feb 12-18; 365(9459): 599-609. doi: 10.1016/S0140-6736(05)17911-2. PMID: 15708105.
- Schuster A.K., Erb C., Hoffmann E.M., Dietlein T., Pfeiffer N. The Diagnosis and Treatment of Glaucoma. Dtsch Arztebl Int. 2020 Mar 27; 117(13): 225-234. doi: 10.3238/arztebl.2020.0225. PMID: 32343668; PMCID: PMC7196841.
- Niżankowska M.H. Podstawy okulistyki. Wydanie II poprawione i uzupełnione. VOLUMED, Wrocław 2000.
- https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/jaskra/73325,jaskra
- https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobysoczewki/73341,zacma