Zaćma wrodzona – brzmi nierealnie. Dla wielu osób to równie nieprawdopodobna informacja jak ta, że noworodek w chwili narodzin może mieć już zęby mleczne – obie sytuacje kliniczne mogą jednak wystąpić. Okazuje się, że zaćma wrodzona u dzieci nie jest rzadkim zjawiskiem i może dotyczyć nawet 1 – 6 dzieci/10 000 urodzeń – czy to diagnoza na całe życie?
Zaćma (inaczej: katarakta) jest schorzeniem, które najczęściej występuje u osób starszych. U podstaw tej choroby leży zmętnienie soczewki oka, przez co nasz wzrok ulega znacznemu pogorszeniu. Bez wątpienia zmiany w soczewce z czasem ulegają progresji – jednak tempo i czas rozwoju tych zmian jest osobniczo zmienny – nieraz trwa latami i nigdy nie doprowadzi do całkowitej utraty wzroku. Podobnie wygląda kwestia zaćmy wrodzonej u noworodka – nasilenie objawów zależy od stopnia zmętnienia soczewki i może się zdarzyć, że zostanie wykryta przypadkowo podczas rutynowego badania okulistycznego. Co ciekawa zaćma wrodzona może występować jedno- lub obuocznie. Odpowiednie sklasyfikowanie zaćmy u dzieci opiera się na określeniu miejsca zmętniania soczewki.
Jakie są przyczyny zaćmy wrodzonej?
To pytanie zadaje sobie wiele kobiet będących w ciąży lub dopiero planujących potomstwo w najbliższym czasie. Jedną z przyczyn zaćmy mogą być infekcje przebyte właśnie w tym okresie. Należą do nich między innymi choroby zakaźne jak toksoplazmoza, cytomegalia czy też różyczka. Okazuje się, że dzieci kobiet chorujących na cukrzycę w czasie ciąży również są obciążone większym ryzykiem wystąpienia zaćmy wrodzonej. Pamiętajmy, że nieprawidłowy poziom glikemii (cukru) w okresie ciąży wiąże się z ryzykiem licznych wad wrodzonych u dziecka. Między innymi z tego powodu obowiązkowe jest oznaczanie poziomu cukru we krwi w ciąży.
Zaćma wrodzona – leczenie
Wiele schorzeń wrodzonych nie jest możliwych do wyleczenia – często pacjenci przez całe życie walczą z dokuczliwymi objawami, które mogą w znaczący sposób utrudniać ich codzienne funkcjonowanie. Na szczęście inaczej jest w przypadku zaćmy wrodzonej. Wysoki poziom zaawansowania technik operacyjnych w okulistyce pozwala na usunięcie nieprawidłowej soczewki (co jest główną przyczyną występujących objawów) i zastąpienie jej nową soczewką o całkowitej przezierności, dzięki czemu możliwe jest prawidłowe ogniskowanie. Co istotne, wymieniona soczewka zaprojektowana jest w taki sposób, aby nie trzeba jej więcej wymieniać w ciągu całego życia.
Być może rodzi się pytanie, czy zaćmę wrodzoną trzeba operować? Oczywiście na to pytanie odpowie lekarz podczas wizyty, jednak warto pamiętać, że zaawansowana postać nieleczonej zaćmy może skutkować poważnymi powikłaniami takimi jak zez, oczopląs, a nawet zanik gałki ocznej.
Należy także powiedzieć, że zabieg jest konieczny do przeprowadzenia, bowiem warunkuje prawidłowy rozwój dziecka. Operacja zazwyczaj wykonywana jest w pierwszych miesiącach życia, najczęściej między 6 tygodniem, a 3 miesiącem.
Warto podkreślić, że na sukces terapeutyczny składa się wiele czynników – między innymi wczesne wykrycie choroby, dobranie odpowiedniego czasu zabiegu, a także przeprowadzenie ewentualnej rehabilitacji narządu wzroku. Operacyjne usunięcie zaćmy wiąże się również z ryzykiem powikłań – należy do nich między innymi jaskra wtórna.
Po operacyjnym usunięciu zaćmy może okazać się konieczny 2 – 3 dniowy pobyt w szpitalu. Podsumowując zaćma wrodzona nie jest „wyrokiem” na całe życie i odpowiednio wcześnie podjęte leczenie pozwala na korekcję wzroku i prawidłowe widzenie, przy założeniu, że pozostałe struktury oka odpowiedzialne za widzenie są zdrowe.
Bibliografia:
- Shiels A., Hejtmancik J.F. Mutations and mechanisms in congenital and age-related cataracts. Exp Eye Res. 2017 Mar; 156: 95-102. doi: 10.1016/j.exer.2016.06.011. Epub 2016 Jun 19. PMID: 27334249; PMCID: PMC5538314.
- Sheeladevi S., Lawrenson J.G., Fielder A.R., Suttle C.M. Global prevalence of childhood cataract: a systematic review. Eye (Lond). 2016 Sep; 30(9): 1160-9. doi: 10.1038/eye.2016.156. Epub 2016 Aug 12. PMID: 27518543; PMCID: PMC5023808.
- https://www.przegladokulistyczny.pl/zama_wrodzona_i_krtkowzroczno_u_dzieci