Zaczerwienione, piekące oczy, uczucie piasku pod powiekami, czasem świąd lub wydzielina często świadczą o dolegliwości, jaką jest zapalenie spojówek. Te objawy towarzyszą schorzeniom górnych dróg oddechowych. Jednak przeziębienia czy infekcje to wcale nie najczęstszy powód diagnozy, jaką jest zapalenie spojówek. Przyczyny tego ocznego problemu są o wiele bardziej rozległe. Ile trwa zapalenie spojówek, jak je rozpoznać i leczyć i czy zapalenie spojówek jest zaraźliwe? Sprawdź, co warto wiedzieć o stanach zapalnych spojówek u dorosłych i dzieci oraz jak sobie z nimi poradzić także wtedy, gdy mają charakter przewlekły.
Czym jest zapalenie spojówek?
Zapalenie spojówek to stan zapalny błony śluzowej, która pokrywa wnętrze powiek i przednią część oka (oprócz rogówki), chroniąc przed drobnymi urazami i wnikaniem różnych patogenów. Choroba może pojawić się w jednym oku lub obu. Jeżeli przyczyną zapalenia spojówek jest wirus lub bakteria, schorzenie jest zaraźliwe. W czasie zapalenia spojówek należy szczególnie zadbać o higienę rąk i okolic oczu, by nie powodować dodatkowych podrażnień i nie wprowadzać do oka zanieczyszczeń.
W zależności od przyczyny choroba może przebiegać od 1 do 3 tygodni w przypadku wirusa lub dłużej, gdy u pacjenta występuje intensywne alergiczne zapalenie spojówek. Ile trwa, zależy od czynnika wywołującego objawy, stosowanych środków i cech indywidualnych organizmu.
Przyczyny i objawy a rodzaj zapalenia spojówek
Zapalenie spojówek może mieć podłoże bakteryjne, wirusowe, alergiczne, grzybicze, ale bywa też efektem wystąpienia zespołu suchego oka. Typowe objawy zapalenia spojówek towarzyszą również infekcjom górnych dróg oddechowych, urazom czy podrażnieniom wskutek stosowania np. nieodpowiednich kosmetyków do oczu. Jednak w takich przypadkach dolegliwość najczęściej mija samoistnie.
Bakteryjne zapalenie spojówek
Bakteryjne zapalenie spojówek, które zwykle jest wywoływane przez infekcję gronkowcową lub paciorkowcową, to najczęściej występujące zapalenie spojówek u dzieci. Można się nim zarazić drogą kropelkową, poprzez kontakt z osobą chorą. Objawia się przekrwieniem (zaczerwienieniem) oka, jego pieczeniem, obrzękiem i obecnością charakterystycznej, ropnej wydzieliny.
Wirusowe zapalenie spojówek
Wirusowe zapalenie spojówek, którego przyczyną jest infekcja wirusowa (najczęściej adenowirus, rzadziej herpeswirus), bywa jeszcze bardziej zakaźne niż odmiana bakteryjna. Do zarażenia wystarczy kontakt z przedmiotami używanymi przez osobę chorą. Występuje też epidemicznie. Do głównych objawów zapalenia spojówek o charakterze wirusowym zaliczamy przekrwienie i pieczenie oka, obecność wodnistej, surowiczej wydzieliny łzowej i powiększenie węzłów chłonnych.
Alergiczne zapalenie spojówek
Przyczyną rozwoju zapalenia spojówek o charakterze alergicznym jest nie zakażenie, a nadwrażliwość na konkretny alergen. Objawy są jednak podobne. Również występuje zaczerwienienie i pieczenie oka, pojawia się świąd, a do tego często dołączają katar sienny i wysypka. Ten typ schorzenia dotyczy od 20 do nawet 50% osób na świecie.
Grzybicze zapalenie spojówek
Ten typ zapalenia spojówek najczęściej pojawia się jako powikłanie w przebiegu cukrzycy. Inną przyczyną może być długotrwałe stosowanie niektórych leków, np. antybiotyków lub sterydów. Do jego głównych objawów należy pieczenie i przekrwienie oka.
Sposoby na zapalenie spojówek
Wybór właściwej metody leczenia zapalenia spojówek zależy głównie od tego, z którą postacią choroby mamy do czynienia. Gdy pojawią się pierwsze objawy stanu zapalnego, warto wypróbować poniższe domowe sposoby:
- krople nawilżające, „sztuczne łzy” i maści do oczu — łagodzą pieczenie i zaczerwienienie, zmniejszają łzawienie, a także płuczą i oczyszczają worki spojówkowe. Płukanie można wykonywać również przy użyciu soli fizjologicznej zakupionej w aptece,
- zmiana niektórych nawyków — warto zwrócić uwagę na częste mycie rąk, unikanie tarcia oczu, zrezygnowanie z makijażu oczu, unikanie stosowania soczewek kontaktowych. Przyniesie to sporą ulgę dla oczu i przyspieszy leczenie. Dodatkowo zawsze pamiętajmy o odpowiedniej higienie soczewek. Nie pożyczajmy ich od innych osób, właściwie je przechowujmy i zakładajmy dokładnie umytymi rękoma. Pomoże to zapobiec kolejnym zapaleniom w przyszłości.
Wyżej wymienione sposoby to sprawdzone, domowe metody na zapalenie spojówek. Trzeba pamiętać, że samego schorzenia nie wyleczą w przypadku wirusowego zapalenia spojówek lub spowodowanego zakażeniem bakteryjnym. W każdym przypadku warto jednak dodatkowo udać się okulisty. Powyższe sposoby z powodzeniem można też stosować jako uzupełnienie leków zaleconych przez specjalistę.
Jak leczyć zapalenie spojówek?
W rozwoju zapalenia spojówek mogą nie pomóc domowe sposoby. Wówczas koniecznie należy udać się do lekarza i zastosować właściwe leczenie. Zapalenie spojówek najczęściej wymaga zastosowania takich środków, jak:
- antybiotyki — przepisywane w chorobach bakteryjnych, czyli np. w przypadku zapalenia spojówek wywołanego gronkowcem lub paciorkowcem. Najczęściej wybiera się makrolidy, fluorochinolony lub sulfonamidy. Kuracja antybiotykowa zapalenia spojówek trwa zwykle do 7 dni,
- leki przeciwhistaminowe i unikanie czynnika uczulającego — zalecane w alergicznym zapaleniu spojówek. Alergenami bywają np. pyłki konkretnych roślin, wybrane składniki pokarmowe, niektóre leki, a nawet kurz czy pleśń. Leczenie polega głównie na przyjmowaniu podawanych miejscowo leków przeciwhistaminowych, czyli wygaszających nadwrażliwą reakcję obronną organizmu,
- leki przeciwgrzybicze — stosuje się w przypadku zapalenia spojówek wywołanego zakażeniem grzybiczym. Takie leki mają działanie ukierunkowane na zwalczanie grzybów. Jak większość preparatów do oczu występują w postaci kropli lub maści,
- strategia wyczekująca/leki przeciwwirusowe — wirusowe zapalenie spojówek nasz organizm w większości przypadków zwalcza sam. Wyjątek stanowi zapalenie spojówek wywołane herpeswirusem. W jego przypadku stosowane są odpowiednie leki przeciwwirusowe. W chorobach wirusowych nie stosujemy antybiotyków. Nie są skuteczne w walce z tymi drobnoustrojami.
Bibliografia:
- Azari A. A., Barney N. P. Conjunctivitis: a systematic review of diagnosis and treatment. JAMA. 2013 Oct 23; 310(16): 1721-9. doi: 10.1001/jama.2013.280318. Erratum in: JAMA. 2014 Jan 1; 311(1): 95. Dosage error in article text. PMID: 24150468; PMCID: PMC4049531.
- Visscher K. L., Hutnik C. M., Thomas M. Evidence-based treatment of acute infective conjunctivitis: Breaking the cycle of antibiotic prescribing. Can Fam Physician. 2009 Nov; 55(11): 1071-5. PMID: 19910590; PMCID: PMC2776793.
- https://www.mp.pl/okulistyka/okulistyka-dla-nieokulistow/artykuly/127099,zapalenie-i-zakazenie-spojowek