Czym jest retinopatia cukrzycowa?
Cukrzyca jest określana mianem choroby cywilizacyjnej. Nic w tym dziwnego, bowiem według raportu Światowej Organizacji Zdrowia, na ziemi żyje ponad 420 milionów osób z tą chorobą. To przewlekłe schorzenie, które ma bardzo poważne konsekwencje dla całego naszego organizmu – wpływa również na narząd wzroku. Powikłania mogą być bardzo poważne z utratą widzenia włącznie.
Zaburzenia widzenia w cukrzycy
Cukrzyca to przewlekłe schorzenie, które charakteryzuje się nieprawidłowym (podwyższonym) poziomem cukru we krwi. Stan ten nazywany jest hiperglikemią, który ma liczne konsekwencje ogólnoustrojowe. W patogenezie występowania retinopatii cukrzycowej największe znaczenie ma czas trwania cukrzycy – im dłuższy czas, tym większe ryzyko występowania zmian ocznych. W przypadku cukrzycy narząd wzroku ulega stopniowemu uszkodzeniu. Statystyki wskazują, że u 90 procent (!) pacjentów u których wywiad chorobowy trwa 30 lat występują objawy retinopatii cukrzycowej. Zapewne rodzi się pytanie – w jaki sposób dochodzi do pogorszenia wzroku w cukrzycy?
Zmiany cukrzycowe w siatkówce oka
Oko, pomimo swoich małych rozmiarów, jest bardzo skomplikowanym narządem. Jedną z jego części jest siatkówka, dzięki której widzimy. Na skutek hiperglikemii występują zmiany w mikrokrążeniu naczyniowym właśnie w obrębie siatkówki – dochodzi do retinopatii. Warto wspomnieć, że schorzenie może występować w dwóch postaciach – retinopatii proliferacyjnej oraz nieproliferacyjnej. Retinopatia nie jest jedyną chorobą, która może występować na skutek hiperglikemii. Oprócz tego schorzenia istnieje także ryzyko rozwoju jaskry i zaćmy.
Zmiany cukrzycowe w oku
Na skutek podwyższonego poziomu cukru we krwi dochodzi do zmian w obrębie naczyń krwionośnych, które są odpowiedzialne za dostarczenie krwi bogatej w tlen oraz substancje odżywcze. Zmiany o których mowa obejmują między innymi zmniejszenie elastyczności samych naczyń krwionośnych oraz wzrost ich przepuszczalności, a w konsekwencji do występowania przesięków płynowych lub niedotlenienia siatkówki. W przypadku retinopatii proliferacyjnej dochodzi do powstawania nowych naczyń krwionośnych – proces ten jest nazywany neowaskularyzacją, a także do rozrostu tkanki włóknistej w obrębie siatkówki. Naczynia te nie mają jednak prawidłowej budowy i są bardziej podatne na pęknięcia. W efekcie dochodzi do krwotoków i wylewów, które mogą spowodować nawet utratę widzenia.
Oko w cukrzycy – jak dbać?
Jak wcześniej wspomniano, ryzyko uszkodzenia wzroku w przebiegu cukrzycy wzrasta wraz z czasem trwania choroby. U wielu pacjentów cukrzyca jest wykrywana przypadkowo – jest więc niemożliwym do określenia jak długo trwa choroba. Warto zatem pamiętać, że w przypadku stwierdzenia zbyt wysokiego poziomu cukru we krwi (hiperglikemii) oprócz wizyty u diabetologa warto umówić się także do lekarza okulisty. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, należy przeprowadzić badanie okulistyczne od razu po rozpoznaniu cukrzycy typu 2 (częstsza postać) oraz do 5 lat od czasu wykrycia choroby u osób zmagających się z cukrzycą typu 1 (występująca głównie u osób młodych). Badania okulistyczne z badaniem dna oka włącznie powinny być wykonywane u pacjentów z cukrzycą bez powikłań ocznych raz na rok.
Cukrzyca a pogorszenie wzroku
Nieleczona cukrzyca i przewlekła hiperglikemia mogą mieć bardzo poważne skutki – z utratą wzroku włącznie. Hiperglikemia często nie występuje jako jedyna jednostka chorobowa i jest jedną z kilku z którymi zmaga się pacjent. Nieprawidłowy poziom cukru we krwi często współwystępuje z nadciśnieniem tętniczym, zaburzeniami gospodarki lipidowej (zbyt wysoki poziom cholesterolu) czy otyłość. Wszystkie te czynniki zwiększają ryzyko wystąpienia właśnie retinopatii cukrzycowej.
Cukrzyca jest bardzo poważną chorobą – niestety nadal jej pierwsze objawy są bagatelizowane. Szybkie wyrównanie zaburzeń metabolicznych w znacznym stopniu zmniejsza ryzyko progresji zmian ocznych – jest więc większa szansa na zachowanie widzenia. Cukrzyca jest również schorzeniem, które w znaczący sposób zwiększa ryzyko chorób kardiologicznych.
Bibliografia:
- Wang W., Lo A.C.Y. Diabetic Retinopathy: Pathophysiology and Treatments. Int J Mol Sci. 2018 Jun 20; 19(6): 1816. doi: 10.3390/ijms19061816. PMID: 29925789; PMCID: PMC6032159.
- Lechner J., O’Leary O.E., Stitt A.W. The pathology associated with diabetic retinopathy. Vision Res. 2017 Oct; 139: 7-14. doi: 10.1016/j.visres.2017.04.003. Epub 2017 Apr 29. PMID: 28412095.
- Gajewski P. (red.). Interna Szczeklika 2019. Wyd. 10. Medycyna Praktyczna, Kraków 2019.
- Niżankowska M.H. Podstawy okulistyki. Wydanie II poprawione i uzupełnione. VOLUMED, Wrocław 2000.
- https://www.mp.pl/cukrzyca/powiklania/66475,retinopatia-cukrzycowa