Metody leczenia zaćmy

W odróżnieniu od znacznej większości poznanych chorób – które można leczyć na kilka różnych sposobów – zaćma to schorzenie z zaledwie jedną stosowaną w praktyce formą terapii. Jest ona jednak na tyle skuteczna, że inne… zwyczajnie nie są potrzebne! Jaka to metoda i na czym polega?

Czym jest zaćma?

Zanim skupimy się na leczeniu schorzenia, najpierw przypomnijmy sobie kilka podstawowych informacji na temat samej zaćmy. Jest to proces, który dotyka jednej z części naszego oka – soczewki. Oczywiście nie chodzi tu o soczewkę kontaktową, tylko o mały, przezroczysty narząd znajdujący się tuż za tęczówką. Odgrywa on bardzo istotną rolę w całym procesie naszego widzenia ponieważ do jego zadań należy m.in.:

• skupianie promieni światła wpadających do wnętrza oka – a następnie przekazywanie ich dalej, aż na siatkówkę, która uczestniczy w odbieraniu bodźców wzrokowych;
• akomodacja poprzez zmianę kształtu – umożliwia to ostre widzenie przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach od naszych oczu.

Niestety, w miarę upływu lat w naszym organizmie pojawiają się oznaki starzenia. Dotyczy to również soczewki, która w wyniku tego procesu zaczyna stopniowo tracić swoją przejrzystość – odkładające się w niej produkty metabolizmu naszego ciała prowadzą do jej zmętnienia. Utrudnia to przekazywanie wiązek światła na siatkówkę – czego efektem jest postępująca utrata widzenia.

Jedyne skuteczne leczenie

Jak już powiedzieliśmy na wstępie, istnieje tylko jeden sposób skutecznego leczenia zaćmy. Jest nim zabieg wymiany soczewki: zmętniałą „starą” zastępuje się nową, wykonaną ze specjalnego, przyjaznego dla oka polimeru. Inne formy terapii – np. stosowanie leków – nie przynoszą poprawy.

Zabieg taki jest bardzo krótki – trwa zaledwie około 20-25 minut. Pacjent otrzymuje znieczulenie miejscowe, dzięki któremu przez cały czas pozostaje w kontakcie z lekarzem, a jednocześnie procedura jest dla niego całkowicie bezbolesna – odczuwa tylko delikatny dotyk.

Jak przebiega zabieg usunięcia zaćmy?

Istnieje kilka technik wykonania zabiegu usunięcia zaćmy. Najpopularniejszą jest tzw. fakoemulsyfikacja. Najpierw lekarz wykonuje niewielkie, około 2-milimetrowe nacięcie, dzięki któremu uzyskuje dostęp do przedniej części oka. Tędy wprowadzane są wszystkie potrzebne narzędzia. Kolejnym etapem jest skruszenie starej soczewki (w takiej bowiem formie znacznie łatwiej ją usunąć) przy użyciu generującego ultradźwięki fakoemulsyfikatora. Teraz specjalny przyrząd zasysa fragmenty rozdrobnionej soczewki, tym samym czyszcząc torebkę, w której się znajdowała. Następnie wprowadza się tu implant, który początkowo jest zwinięty w mały rulon. Dopiero po precyzyjnym umieszczeniu na przeznaczonym miejscu zostaje on rozwinięty i przyjmuje właściwą postać – do złudzenia przypominającą fizjologiczną soczewkę. Teraz pozostaje już tylko zaopatrzyć nacięcie i zabieg jest właściwie skończony.

Być może trudno w to uwierzyć, ale cała ta procedura naprawdę trwa poniżej pół godziny! Po przeprowadzonym zabiegu jeszcze tego samego dnia można wrócić do domu. Przez pewien czas trzeba unikać większego wysiłku fizycznego i zwracać większą niż zwykle uwagę na ochronę oczu przed urazami, tarciem i zanieczyszczeniem. Ważne są również kontrolne wizyty u okulisty, które pozwolą ocenić adaptację sztucznej soczewki i proces gojenia się oka.

Różne rodzaje sztucznych soczewek

Zanim poddamy się zabiegowi usunięcia zaćmy musimy wybrać rodzaj soczewki, które okulista wszczepi nam w miejsce dotychczasowych. Istnieje kilka ich rodzajów, wykonanych z różnych polimerów czy też posiadających nieco inne kształty i właściwości. Oczywiście przy wyborze towarzyszy nam radą lekarz, jednak ostateczna decyzja należy do pacjenta. Wśród implantów, na które możemy się zdecydować, wyróżnić można soczewki:

• jednoogniskowe (standardowe) – umożliwiające dodatkowo korekcję krótko- i nadwzroczności;
• wieloogniskowe (premium) – posiadające właściwość soczewek jednoogniskowych poszerzoną również o korekcję starczowzroczności – zatem nie będą już potrzebne okulary do czytania;
• toryczne (premium) – korygujące astygmatyzm.

Przy wyborze soczewek dodatkowo warto zdecydować się na zastosowanie w nich tzw. konstrukcji asferycznej, dzięki której spisują się one jeszcze lepiej – szczególnie w warunkach słabego oświetlenia i wysokich kontrastów. Ciekawą opcją jest też filtr światła niebieskiego i promieni UV chroniący wzrok przed szkodliwym działaniem tych czynników i tym samym zmniejszający ryzyko wystąpienia AMD – czyli zwyrodnienia plamki żółtej.

Oczy jak nowe!

Zabieg usunięcia zmętniałej soczewki i zastąpienia jej nową jest jedyną skuteczną formą leczenia zaćmy. Charakteryzuje go duże bezpieczeństwo, mała ilość powikłań, krótki czas trwania i całkowita bezbolesność. Dzięki niemu osoby, które stały przed widmem utraty wzroku z powodu zaćmy dziś znów mogą cieszyć się możliwością pełnego widzenia.

Pamiętajmy o regularnych wizytach u okulisty. Pozwolą one na wczesne wykrycie ewentualnie rozwijającej się u nas zaćmy (lub jakiegokolwiek innego schorzenia okulistycznego). Tym samym możliwe będzie szybkie wdrożenie leczenia, jeszcze zanim choroba zacznie utrudniać nam codzienne funkcjonowanie.

Bibliografia:

1. Asbell P.A., Dualan I., Mindel J., Brocks D., Ahmad M., Epstein S. Age-related cataract. Lancet. 2005 Feb 12-18; 365(9459): 599-609. doi: 10.1016/S0140-6736(05)17911-2. PMID: 15708105.
2. Sharma B., Abell R.G., Arora T., Antony T., Vajpayee R.B. Techniques of anterior capsulotomy in cataract surgery. Indian J Ophthalmol. 2019 Apr; 67(4): 450-460. doi: 10.4103/ijo.IJO_1728_18. PMID: 30900573; PMCID: PMC6446625.
3. Niżankowska M.H. Podstawy okulistyki. Wydanie II poprawione i uzupełnione. VOLUMED, Wrocław 2000.
4. https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobysoczewki/73341,zacma
5. https://www.webmd.com/eye-health/cataracts/intraocular-lens-implant#1