Zespół suchego oka a praca przy komputerze

Często pieką Cię oczy? Są wysuszone, zaczerwienione? Do tego masz wrażenie, że szybko się męczą? Może to być zespół suchego oka – schorzenie, które szczególnie daje się we znaki podczas pracy przy komputerze. Jak sobie z nim radzić?

Film łzowy – podstawa zdrowych oczu

Film łzowy jest bardzo ważną warstwą ochronną, która pokrywa przednią część gałki ocznej. Jak sama nazwa mówi, w dużej mierze składa się z łez – produkujemy je w niewielkiej ilości przez cały czas, nie tylko podczas płaczu. Choć jest niezwykle cienka, tworzą ją  3 warstwy – kolejno od zewnątrz: 

• lipidowa – zabezpiecza przed wysychaniem i nadmiernym parowaniem;
• wodna – chroni przed wnikaniem patogenów, oczyszcza i odżywia rogówkę;
• mucynowa – wygładza powierzchnię rogówki.

Niepozorny, praktycznie niewidoczny gołym okiem film łzowy pełni w naszym narządzie wzroku szereg istotnych funkcji:

• pomaga w odżywianiu rogówki, która nie posiada własnych naczyń krwionośnych;
• chroni rogówkę przed wysychaniem;
• nadaje powierzchni oka gładkość, co pozwala bez trudu zamykać i otwierać powieki;
• pomaga załamywać wpadające do oczu światło, które trafia na siatkówkę – dzięki czemu ostro widzimy;
• zawiera bakteriobójczy enzym– lizozym – którya jest podstawową linią obrony naszych oczu przed wieloma patogenami.

Czym jest zespół suchego oka?

Zespołem suchego oka nazywamy schorzenie, w którym coś nieprawidłowego dzieje się z filmem łzowym: jest go zbyt mało (obniżenie wydzielania łez), ma niewłaściwą strukturę (zaburzenie jego składu) albo zbyt szybko odparowuje z powierzchni oka.

W dzisiejszych czasach praktycznie niemożliwe byłoby funkcjonowanie bez styczności z komputerami, tabletami czy smartfonami. Dla wielu osób są to  podstawowe narzędzia pracy i nauki. Niestety, długie i częste korzystanie z tych urządzeń negatywnie odbija się na kondycji naszego wzroku – a szczególnie filmu łzowego. W takich sytuacjach łatwo dochodzi do jego ścieńczenia i przerwania – wówczas odczuwamy potrzebę mrugnięcia okiem, które „odnawia” warstwę łez na powierzchni gałki ocznej.

Warto zwrócić uwagę, że negatywny wpływ na film łzowy może mieć również długa praca z tekstem pisanym (książki, dokumenty), a także wszystkie inne aktywności, podczas których nasze oczy przez długi czas znajdują się w tej samej pozycji, a mruganie jest ograniczone – jak np. oglądanie telewizji.

Objawy zespołu suchego oka

Do najczęściej występujących objawów zespołu suchego oka zaliczamy:

• pieczenie i zaczerwienienie oczu;
• uczucie obecności „piasku” pod powiekami;
• zwiększoną i szybszą męczliwość wzroku;
• silną potrzebę mrugania;
• zaburzenia wydzielania łez;
• swędzenie oczu.

Choć u części pacjentów te objawy nie są bardzo nasilone, nie wolno ich bagatelizować. Zespół suchego oka w niektórych przypadkach może doprowadzić m.in.: do powstania uszkodzeń rogówki, owrzodzeń i znacznego pogorszenia wzroku.

Leczenie zespołu suchego oka

Istnieje dziś kilka sposobów na leczenie zespołu suchego oka:

• Stosowanie specjalnych, jałowych kropli nawilżających (m.in. o niskiej zawartości konserwantów) co kilka godzin – w przypadku, gdy schorzenie nie jest bardzo zaawansowane, ta forma terapii, szczególnie w połączeniu z poprawą warunków pracy wzrokowej, może okazać się już wystarczająca. Dostępnych jest wiele rodzajów kropli o różnych właściwościach, niektóre np. poprawiają nawilżenie, inne uzupełniają brakujące składniki filmu łzowego, w ten sposób poprawiając jego funkcjonowanie. Wybór konkretnych  kropli najlepiej skonsultować z okulistą – wtedy będziemy mieć pewność, że są one idealnie  dobrane.
• Punctal plugs, czyli zatyczki do kanalików łzowych – „odcinają” łzom jedną z naturalnych dróg odpływu, czyli kanaliki prowadzące do jamy nosowej (ich obecność możemy odczuć podczas płaczu – łzy często napływają wtedy do nosa. Dzięki zatkaniu tej drogi łzy wolniej odpływają z powierzchni oka, a film łzowy tak szybko nie wysycha. Zatyczki są zakładane przez okulistę; w razie potrzeby można je również usunąć.
• Nowoczesne zabiegi – np. IPL, czyli terapia z użyciem wysokoenergetycznego światła. Podczas takiego zabiegu wytwarzane są specjalne impulsy świetlne, których zadaniem jest pobudzenie gruczołów Meiboma do zwiększonego wydzielania lipidów tworzących zewnętrzną warstwę filmu łzowego.
• Leczenie powiązanych chorób – chodzi tu głównie o dysfunkcję gruczołów Meiboma i zapalenie brzegów powiek.

Cennik leczenia zespołu suchego oka

Ergonomia pracy przy komputerze – o czym musisz pamiętać?

Niezależnie od tego, czy problem suchego oka jest Ci dobrze znany, czy dopiero teraz się o nim dowiedziałeś – jeśli dużo pracujesz lub relaksujesz się przed komputerem, koniecznie zwróć uwagę na to, co możesz poprawić, aby Twoje oczy zawsze pozostawały w dobrej kondycji. Pamiętaj zatem o:

• Robieniu krótkich, ale częstych przerw – najlepiej odrywać wzrok od ekranu co 20-30 minut i przez kilka chwil patrzeć na coś innego (np. w dal – to pomoże rozluźnić mięśnie oka). Jeśli nie możesz sobie pozwolić na przerwę co pół godziny – zrób ją najszybciej, jak to będzie możliwe albo przynajmniej przymknij oczy na kilkadziesiąt sekund.
• Właściwym oświetleniu miejsca pracy – postaraj się, aby w miarę możliwości towarzyszyło Ci naturalne światło. Z kolei w godzinach wieczornych – odpowiednio jasne i rozproszone sztuczne oświetlenie. Unikaj korzystania z komputera w ciemności.
• Odpowiedniej odległości od ekranu – prawidłowe oświetlenie miejsca pracy to nie wszystko. Równie ważne jest, by ekran znajdował się nie bliżej niż 40-50 cm od naszej twarzy (najlepiej – 60-70 cm), a do tego, by był ustawiony nieco poniżej linii wzroku. Dlaczego? To proste – w takim ułożeniu oczy są nieco bardziej przymknięte (powieka zakrywa większą część rogówki), a dzięki czemu zmniejsza się powierzchnia narażona na wysychanie.
• Częstym mruganiu – dzięki temu warstwa filmu łzowego na powierzchni rogówki będzie stale odnawiana. Zwróć uwagę na to, by mrugnięcie było „całkowite”, z lekkim dociśnięciem powiek – w praktyce, podczas pracy wzrokowej mrugnięcia u większości z nas nie są pełne, a przez to film łzowy nie jest w pełni regenerowany.
• Stosowaniu kropli nawilżających – które pomogą zadbać o właściwe nawilżenie oczu. Podobnie pomocne będzie też wietrzenie pomieszczenia, w którym pracujesz.
• Stosowaniu filtru światła niebieskiego – pomoże to chronić wzrok przed innym schorzeniem – zwyrodnieniem plamki żółtej. Wiele współczesnych monitorów jest wyposażonych w taki filtr, istnieją również aplikacje (na komputer, telefon czy tablet), które pomagają ograniczać ilość światła niebieskiego emitowanego z ekranu.
• Właściwej, codziennej higienie oczu – dbaj o czyste powieki. Unikaj też tarcia oczu – może ono bowiem przyczyniać się do wysychania i zanieczyszczenia. Jeśli korzystasz z soczewek kontaktowych – nie używaj ich dłużej, niż jest to zalecane. Co równie ważne – nie śpij w soczewkach.
• Regularnych badaniach okulistycznych – pomogą Ci „mieć wzrok na oku” i, razem ze zmianą nawyków podczas korzystania z komputera, poprawić kondycję Twoich oczu.!

Bibliografia:

1. Sheppard A.L., Wolffsohn J.S. Digital eye strain: prevalence, measurement and amelioration. BMJ Open Ophthalmol. 2018 Apr 16; 3(1): e000146. doi: 10.1136/bmjophth-2018-000146. PMID: 29963645; PMCID: PMC6020759.
2. Coles-Brennan C., Sulley A., Young G. Management of digital eye strain. Clin Exp Optom. 2019 Jan; 102(1): 18-29. doi: 10.1111/cxo.12798. Epub 2018 May 23. PMID: 29797453.
3. Janik K., Antoniewicz-Papis J., Pogłód R., Łętowska M. Zespół “suchego oka” – możliwości leczenia z wykorzystaniem autologicznych “sztucznych łez”. Journal of Transfusion Medicine 2013; 6(2): 60-65.
4. https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyspojowki/86727,zespol-suchego-oka
5. https://www.allaboutvision.com/conditions/dryeye-syndrome.htm