Vidium Medica została włączona do grupy Optegra Vidium Medica została włączona do grupy Optegra

Zwyrodnienie plamki żółtej – co to za choroba?

Deski pomalowane na niebiesko, biało i żółto

Zwyrodnienie plamki żółtej dotyka dziś ok. 170 milionów ludzi na całym świecie. Na czym polega to schorzenie? Jakie są jego objawy i przyczyny? W jaki sposób można je leczyć? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie poniżej!

Plamka żółta – co to takiego?

We wnętrzu ludzkiego oka znajduje się siatkówka, czyli warstwa specjalnych komórek – czopków i pręcików – które odgrywają kluczową rolę w procesie widzenia. Są one receptorami, które odbierają wpadające do oka światło, a potem za pomocą nerwu wzrokowego przekazują je w postaci impulsu do naszego mózgu. W dobrych warunkach oświetleniowych pręciki odpowiadają głównie za widzenie kształtów, czopki zaś za widzenie barw. Dzięki współpracy setek tysięcy takich komórek możemy widzieć ostro i w pełnej gamie kolorów.

Plamka żółta to centralna część siatkówki odpowiedzialna za ostre i precyzyjne widzenie. Dzięki niej możemy zatem bez trudu m.in. rozróżniać konkretne słowa i litery patrząc na jakiś tekst (na przykład ten ☺).

Czym jest zwyrodnienie plamki żółtej?

Zwyrodnienie plamki żółtej AMD (od angielskiego Age-related Macular Degeneration) to stopniowy, postępujący zanik komórek receptorowych siatkówki w obrębie ich największego zagęszczenia – czyli właśnie w plamce żółtej, który z czasem może prowadzić nawet do całkowitej utraty wzroku.

Przyczyny zwyrodnienia plamki żółtej

Główną przyczyną AMD jest spowolniony i zaburzony metabolizm komórek siatkówki, a także nagromadzenie wolnych rodników. Do takiej sytuacji może dochodzić z wiekiem, dlatego też schorzenie to najczęściej pojawia po 55. roku życia. Do zwiększonego ryzyka wystąpienia AMD mogą także przyczynić się czynniki środowiskowe. Są to m.in.:

  • palenie papierosów – według statystyk podnosi je aż 6-krotnie(!),
  • cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, otyłość, miażdżyca,
  • niezdrowa dieta – szczególnie bogata w alkohol, cholesterol i nasycone kwasy tłuszczowe, a uboga w antyoksydanty,
  • czynniki genetyczne – np. występowanie AMD w rodzinie,
  • częste opalanie się na słońcu lub w solarium – chodzi tu o zwiększoną ekspozycję na promienie UV,
  • płeć żeńska – schorzenie pojawia się u kobiet częściej, niż u mężczyzn.

Zwiększone ryzyko występowania AMD zaobserwowano także u osób o jasnych niebieskich tęczówkach – jest to związane z mniejszą ilością barwnika melaniny w siatkówce , a także wada refrakcji (częstsze występowanie AMD u osób z nadwzrocznością).

Cennik leczenia AMD

Zachód słońca nad morzem widziany przez okulary przeciwsłonecznePostacie AMD

Wyróżniamy dwie postacie zwyrodnienia plamki żółtej: suchą i wysiękową.

  1. Postać sucha, zwana też zanikową występuje znacznie częściej – u 9 na 10 pacjentów z AMD. Polega na stopniowym zaniku komórek receptorowych siatkówki. Najpierw tworzą się złogi (tzw. druzy), a z czasem uszkodzony zostaje obszar centralny. Postać zanikowa jest łagodniejszym typem AMD i cechuje się powolniejszym postępem choroby. Nie należy jej jednak lekceważyć. Nieleczona może stać się przyczyną bardzo poważnego ubytku widzenia!
  2. Postać wysiękowa, zwana mokrą to około 10% przypadków. Zazwyczaj ma cięższy przebieg, a znaczna utrata widzenia może nastąpić nawet w ciągu kilku dni. W tej postaci dochodzi do wytwarzania się nieprawidłowych naczyń w okolicy plamki, które tworzą błonę podsiatkówkową . Powoduje to powstawanie na dnie krwotoków. W końcowym stadium może dojść do powstawania blizn i trwałego uszkodzenia siatkówki. Postać mokra występuje nie tylko u seniorów – może pojawić się także u osób młodych. Wymaga pilnego zgłoszenia się do lekarza!

Jakie są objawy zwyrodnienia plamki żółtej?

Jak już wiemy, plamka żółta pełni w naszym oku bardzo odpowiedzialną funkcję. Dlatego też jej stopniowa degeneracja ma bezpośredni wpływ na jakość naszego widzenia. Do najczęściej występujących objawów AMD zaliczamy:

  • Pogorszenie wzroku widzenia w ciemności,
  • Zaburzenie widzenia kolorów (np. mniejsza ich intensywność, szarzenie.
  • Kłopoty z czytaniem i rozróżnianiem kształtów,
  • Zniekształcenie, powiększenie lub pomniejszenie obrazu,
  • Wrażenie jakby zasłonki przesłaniającej i zaciemniającej obraz,
  • Stopniowa utrata pola widzenia, rozpoczynająca się od środka.

Zwyrodnienie plamki żółtej z biegiem lat zwykle postępuje. Ponadto u blisko połowy pacjentów z czasem zaczyna się rozwijać również w drugim oku.

Czy można leczyć zwyrodnienie plamki żółtej?

Leczenie AMD zależy od tego, z którą postacią mamy do czynienia. Schorzenia w pełni wyleczyć się nie da, ale można wyraźnie spowolnić jego rozwój.

  1. W przypadku postaci zanikowej stosuje się terapię laserem nanosekundowym 2RT o długości fali 532 nm, który pobudza komórki siatkówki do regeneracji. Zabieg taki trwa raptem kilka minut, jest zupełnie bezbolesny i nie powoduje skutków ubocznych.
  2. W postaci wysiękowej stosuje się zastrzyki anty-VEGF. Wprowadzenie tych leków do oka powoduje zatrzymanie powstawania uszkodzonych naczyń krwionośnych i ogranicza ilość wysięków. Zabieg jest bezbolesny (podaje się miejscowe znieczulenie).

Istnieją również metody rehabilitacji w AMD, do których możemy zaliczyć pomoce optyczne do dali i bliży, pomoce w poruszaniu się i orientacji, a także wszelkie pomoce nieoptyczne m.in. systemy komputerowe. Nie hamuje to postępów schorzenia, ale pomaga lepiej widzieć osobom z objawami AMD

Targ pełen świeżych warzyw i owoców Jak można zapobiegać wystąpieniu AMD?

Co możemy zrobić, aby zmniejszyć ryzyko, pojawienia się u nas zwyrodnienia plamki żółtej. Warto wprowadzić kilka zmian do naszych codziennych nawyków. Pamiętajmy więc o tym, by:

  • jeść zdrowo – mniej cholesterolu i tłuszczów nasyconych, a więcej przeciwutleniaczy – takich jak np. koenzym Q10, luteina, witamina C, witamina E. Znajdziemy je m.in.: w owocach, warzywach, herbacie (szczególnie w zielonej), niektórych rybach;
  • rzucić palenie;
  • ograniczyć spożycie alkoholu;
  • chronić oczy przed promieniowaniem UV – np. stosując okulary z odpowiednim filtrem.
  • stosować profilaktykę witaminową w postaci m.in. luteiny i zeaksantyny

Ciekawostki

  • Plamka jest „żółta”, ponieważ znajdujące się w jej obszarze czopki wypełnia żółty barwnik.
  • Jednym z prostych i szybkich sposobów na rozpoznanie AMD jest tzw. test Amslera, który można wykonać samemu w domu. Zasłaniając jedno oko skupiamy wzrok na czarnym punkcie z rysunku, który znajdziemy tutaj. Nie spoglądamy na boki (to bardzo ważne dla wiarygodnego wyniku!), a następnie porównujemy to, co zobaczyliśmy, z kryteriami przedstawionymi na tej samej stronie. Negatywny wynik może świadczyć o rozwijającym się AMD – w takim przypadku trzeba zgłosić się do okulisty.

Bibliografia:

  1. Gheorghe A., Mahdi L., Musat O. AGE-RELATED MACULAR DEGENERATION. Rom J Ophthalmol. 2015 Apr-Jun; 59(2): 74-7. PMID: 26978865; PMCID: PMC5712933.
  2. Kaarniranta K., Salminen A., Haapasalo A., Soininen H., Hiltunen M. Age-related macular degeneration (AMD): Alzheimer’s disease in the eye? J Alzheimers Dis. 2011; 24(4): 615-31. doi: 10.3233/JAD-2011-101908. PMID: 21297256.
  3. Niżankowska M.H. Podstawy okulistyki. Wydanie II poprawione i uzupełnione. VOLUMED, Wrocław 2000.
  4. Pojda S.M. (red.). Okulistyka w kropelce czyli wiadomości z diagnostyki i udzielania pomocy lekarskiej w chorobach oczu dla lekarzy i studentów medycyny. Wydanie II poprawione. Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice 2006.
  5. https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobysiatkowki/128135,zwyrodnienie-plamki-zwiazane-z-wiekiem