Co to jest kąt przesączania?
Kąt przesączania jest strukturą, przez którą odpływa płyn znajdujący się w gałce ocznej tzw. ciecz wodnista. W wyniku działania różnych czynników (np. genetycznych) może dojść do zwężenia się tej drogi odpływu i wzrostu ciśnienia w gałce ocznej. W wyniku wzrostu ciśnienia dochodzi do ucisku na nerw wzrokowy i zaniku jego włókien, co prowadzi do utraty wzroku.
Badaniem służącym do oceny kąta przesączania jest gonioskopia. W zależności od tego czy kąt przesączania jest zwężony czy prawidłowej szerokości, wyróżniamy odpowiednio jaskrę zamkniętego lub otwartego kąta.
Jaskra prosta – pierwotna otwartego kąta (JPOK)
Choroba idiopatyczna (samoistna), w której przebiegu dochodzi do utrudnienia odpływu cieczy wodnistej przy zachowanym otwartym kącie przesączania. Prawdopodobnie przyczyną są głównie czynniki genetyczne (nieprawidłowa budowa kąta przesączania). Choroba przebiega podstępnie, bezboleśnie i dotyczy obu oczu.. JPOK cechuje charakterystyczny dla wszystkich form jaskry postępujący zanik nerwu wzrokowego, któremu zazwyczaj towarzyszy nieznacznie przekroczona górna granica ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Jaskrę pierwotną otwartego kąta można rozpoznać wyłącznie na podstawie stwierdzenia zmian anatomicznych tarczy nerwu wzrokowego typowych dla tej choroby.
Jaskra pierwotna zamkniętego kąta (JPZK)
Jej przyczyną jest wysokie ciśnienie wewnątrzgałkowe spowodowane nieprawidłowościami w budowie anatomicznej kąta tęczówkowo-rogówkowego. Zmiany te mogą powodować tzw. pierwotne zamknięcie kąta (PZK). Polega to na zablokowaniu kąta przesączania przez tęczówkę, która w wyniku zmiany szerokości źrenicy zmienia swoje położenie i grubość. Do zablokowania odpływy może również dojść w trakcie działania akomodacji lub w przypadku rozwoju zaćmy, ponieważ w wyniku pęcznienia soczewki tęczówka zostaje przesunięta ku przodowi.
Jaskra wtórna
O jaskrze wtórej można mówić u osób, u których z powodu pierwotnej przyczyny np. urazów, stanów zapalnych, czy zaćmy, doszło do zwężenia drogi odpływu cieczy wodnistej. Rokowanie i możliwości leczenia zależą od choroby pierwotnej. Dość często w wyniku niedrożności kąta przesączania dochodzi do podwyższenia ciśnienia wewnątrzgałkowego. Wyróżnia się jaskrę wtórną otwartego kąta (JWOK) i jaskrę wtórną zamkniętego kąta (JWZK).
Jaskra wrodzona
Ta postać choroby wiąże się z zaburzeniami rozwojowymi kąta przesączania i objawia się już w niemowlęctwie lub we wczesnym dzieciństwie.jest wówczas obserwuje się bardzo wysokiego ciśnienie wewnątrz oka. Częstym objawem jest powiększenie chorej gałki ocznej tzw. wole oko. Leczenie jest wyłącznie operacyjne i ma na celu jak najwcześniejsze mikrochirurgiczne utworzenie drogi odpływu i tym samym obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Ostry atak jaskry
Sytuacja taka ma miejsce, gdy w wyniku działania czynnika zewnętrznego dojdzie do nagłego, całkowitego zamknięcia się kąta przesączania. Atak obejmuje zazwyczaj jedno oko i towarzyszą mu objawy o znacznym nasileniu – bardzo silny ból, przekrwienie oka, nudności i zaburzenia widzenia. Konieczna jest pilna pomoc lekarska, gdyż w przeciwnym razie może dojść do utraty wzroku.
Bibliografia:
- Cohen L.P., Pasquale L.R. Clinical characteristics and current treatment of glaucoma. Cold Spring Harb Perspect Med. 2014 Jun 2; 4(6): a017236. doi: 10.1101/cshperspect.a017236. PMID: 24890835; PMCID: PMC4031956.
- Wiggs J.L., Pasquale L.R. Genetics of glaucoma. Hum Mol Genet. 2017 Aug 1; 26(R1): R21-R27. doi: 10.1093/hmg/ddx184. PMID: 28505344; PMCID: PMC6074793.
- Pojda S.M. (red.). Okulistyka w kropelce czyli wiadomości z diagnostyki i udzielania pomocy lekarskiej w chorobach oczu dla lekarzy i studentów medycyny. Wydanie II poprawione. Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice 2006.
- https://www.aoa.org/healthy-eyes/eye-and-vision-conditions/glaucoma?sso=y
- https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/jaskra/73325,jaskra