Człowiek może wytrzymać kilka dni bez jedzenia, ale jeśli nie będzie dostarczał swojemu organizmowi wody, jego życie będzie zagrożone dużo wcześniej. Woda jest nam potrzebna do wielu procesów zachodzących w naszym ciele, a prócz tego pomaga utrzymać odpowiednią jędrność i nawilżenie tkanek.
Oko łez spragnione
Również nasze oczy potrzebują odpowiedniego nawilżenia. Nie do końca chodzi tu jednak o taką wodę, jaką pijemy, a o prawidłowo funkcjonujący film łzowy, czyli ultracienką warstwę ochronną, która powinna naturalnie znajdować się na powierzchni oka. Jest to ciecz, swoim składem mocno przypominająca dobrze znane nam łzy.
Film łzowy odgrywa bardzo ważną rolę w pracy naszego narządu wzroku. Zapewnia m.in:
- odżywienie rogówki (która nie posiada własnych naczyń krwionośnych);
- płynność ruchu powieki po przedniej części gałki ocznej (działając trochę jak smar);
- ochronę rogówki przed wysychaniem dzięki ciągłemu jej nawilżaniu;
- ochronę oka przed drobnoustrojami za sprawą m.in.: bakteriobójczego lizozymu, który znajduje się w jego składzie;
- prawidłową ostrość wzroku dzięki odpowiedniemu wygładzaniu powierzchni rogówki;
Niepozorne (wydawałoby się!) mruganie, które często jest u nas nieświadome, pozwala dokładnie rozprowadzić warstwę filmu łzowego na całej powierzchni rogówki. Dzięki temu może on spełniać wszystkie swoje funkcje. Utrzymuje się zwykle przez kilkanaście sekund, zanim zacznie wysychać – wtedy potrzebne jest następne mrugnięcie.
Czym jest zespół suchego oka?
Nieprawidłowe nawilżanie powierzchni oczu przez film łzowy określamy mianem zespołu suchego oka. Jest to tak naprawdę cała grupa schorzeń, których wspólnym mianownikiem jest efekt w postaci upośledzenia jego funkcji. Do przyczyn, które mogą je wywołać zaliczamy m.in.: niektóre choroby (szczególnie autoimmunologiczne), czynniki genetyczne oraz nieprawidłową higienę pracy oczu (np. zbyt długie korzystanie z komputera) i ich przemęczanie. Warto wiedzieć, że również zły skład filmu łzowego może stać się przyczyną wystąpienia tego schorzenia.
Objawy zespołu suchego oka
Głównym objawem zespołu suchego oka jest ciągły dyskomfort oczu. Pojawia się uczucie kłucia lub pieczenia oraz silna potrzeba częstego mrugania. Poza tym pacjent często ma wrażenie obecności jakby piasku pod powiekami. W niektórych postaciach schorzenia możliwe jest również nasilone łzawienie. Objawy te mogą występować przez cały czas, ale mogą też pojawiać się okresowo. Do czynników, które je prowokują (i nasilają) należą m.in.:
- Długotrwałe korzystanie z ekranów – komputera, tabletu, smartfona, telewizora;
- Przebywanie w suchych, klimatyzowanych pomieszczeniach lub na dużym wietrze;
- Alergie;
- Niektóre leki;
- Palenie tytoniu;
- Odwodnienie organizmu.
Pamiętajmy o tym, by w razie pojawienia się u nas niepokojących objawów sugerujących zespół suchego oka udać się do okulisty. Regularne wizyty w specjalistycznym gabinecie pomogą nam trzymać rękę na pulsie!
Film w dwóch częściach
Znamy już mnogość funkcji filmu łzowego. Okazuje się jednak, że sama jego struktura to coś równie imponującego. Mimo, że jest kilkukrotnie cieńsza od włosa, zawiera w sobie dwie osobne frakcje. Mucynowo -wodną odpowiadającą za utrzymywanie całego filmu na powierzchni oka, przemywaniu rogówki oraz dostarczaniu do niej tlenu i innych substancji odżywczych jednocześnie czyniąc ją idealnie gładką. Z kolei zadaniem warstwy lipidowej jest zapobieganie nadmiernemu parowaniu filmu łzowego.
Leczenie zespołu suchego oka
Zespół suchego oka potrafi uprzykrzyć życie. Na szczęście istnieje kilka sposobów jego leczenia. Terapię zwykle rozpoczyna się od zastosowania sterylnych, nawilżających kropli do oczu. Zaleca się używanie ich raz na kilka godzin. Ważne, by nie zawierały dużej ilości środków konserwujących. Inną formą leczenia są tzw. zatyczki do kanalików łzowych. Kanaliki te stanowią jedną z dróg odpływu łez („uciekają” stąd do jamy nosowej), dlatego po ich zatkaniu zwiększa się ilość filmu łzowego na oku. Najnowsze i najbardziej zaawansowane sposoby leczenia zespołu suchego oka to zabiegi z wykorzystaniem specjalnego, wysokoenergetycznego światła. Wytwarza ono impuls, którego zadaniem jest pobudzenie znajdujących się w powiece tzw. gruczołów Meiboma do wytwarzania wydzieliny działającej ochronnie na film łzowy.
W terapii zespołu suchego oka nie należy zapominać również o leczeniu schorzeń, które często mu towarzyszą – mowa tu głównie o zapaleniu brzegów powiek i dysfunkcji gruczołów Meiboma.
Cennik leczenia zespołu suchego oka
Co możesz zrobić, by się chronić?
Zmiana niektórych zachowań może być bardzo skuteczną profilaktyką zespołu suchego oka. O czym warto pamiętać?
- Podczas pracy przy komputerze i tablecie oraz w trakcie oglądania telewizji dobrze jest, aby ekran znajdował się nieco poniżej linii oczu. Dzięki temu będą one bardziej przymknięte, co ograniczy parowanie filmu łzowego.
- Warto starać się częściej przebywać w pomieszczeniach z odpowiednio nawilżonym powietrzem.
- Właściwa higiena oczu – unikanie zabrudzeń, tarcia, przemęczania ich, a także zadymionych pomieszczeń.
- Spożywać więcej produktów zawierających kwasy tłuszczowe omega-3 (np. niektóre ryby – szczególnie łosoś i makrela, produkty sojowe, orzechy włoskie i migdały).
- Unikać częstego i długotrwałego noszenia soczewek kontaktowych.
Bibliografia:
- Şimşek C., Doğru M., Kojima T., Tsubota K. Current Management and Treatment of Dry Eye Disease. Turk J Ophthalmol. 2018 Dec 27; 48(6): 309-313. doi: 10.4274/tjo.69320. PMID: 30605938; PMCID: PMC6330664.
- Janik K., Antoniewicz-Papis J., Pogłód R., Łętowska M. Zespół “suchego oka” – możliwości leczenia z wykorzystaniem autologicznych “sztucznych łez”. Journal of Transfusion Medicine 2013; 6(2): 60-65.
- https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyspojowki/86727,zespol-suchego-oka