Jak się przygotować do zabiegu usunięcia zaćmy?

Operacja zaćmy (nazywanej też kataraktą) jest jedynym, skutecznym sposobem jej leczenia. Z powodzeniem wykonuje się ją na całym świecie. Jak można dobrze przygotować się do zabiegu? Jak przebiega sama procedura leczenia?

Zanim będzie za późno – nie czekaj, gdy masz objawy!

Pogarszająca się ostrość widzenia, przymglenie obrazu, zaburzone postrzeganie głębi i kolorów, czy nadwrażliwość na światło – to tylko niektóre z najczęstszych objawów zaćmy. Nie zawsze są obecne od początku – zdarza się, że choroba przez pewien czas przebiega bez żadnych widocznych symptomów. Kiedy jednak się pojawiają, wielu pacjentów je lekceważy – szczególnie, gdy nie wydają im się bardzo nasilone. I to właśnie jeden z powodów, dla których katarakta jest dziś w skali światowej statystycznie najczęstszą przyczyną utraty wzroku! Warto o tym pamiętać i zgłosić się do okulisty w razie wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów. Tym bardziej, że operacja usunięcia zaćmy jest jednym z najskuteczniejszych zabiegów medycznych na świecie. Polega na zastąpieniu zmętniałej soczewki pacjenta nowoczesnym, przyjaznym dla oka implantem, który pozwala odzyskać dobre widzenie.

Wizyta kwalifikacyjna – jak wygląda?

Przed operacją katarakty należy udać się na wizytę kwalifikacyjną, która trwa od 1,5 do 3 h. Jej celem jest zebranie dokładnych informacji na temat oczu pacjenta – to pomoże lekarzowi dobrze przygotować się do zabiegu. Na początku wypełnia się krótką ankietę medyczną, potem zbierany jest wywiad, a następnie przeprowadza się panel badań, w skład których wchodzą m.in.:

• pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego;
• badanie w lampie szczelinowej;
• biometria optyczna;
• komputerowe badanie refrakcji z subiektywną oceną ostrości wzroku;
• topografia rogówki;
• optyczna koherentna tomografia (OCT);
• badanie gęstości komórek śródbłonka.

Bardzo ważną częścią wizyty kwalifikacyjnej jest również wybór optymalnej soczewki, a następnie dopasowanie jej do oka. Obecnie odbywa się to przy pomocy nowoczesnego systemu nawigacji obrazowej Verion.

Różne soczewki, różne możliwości

No właśnie – soczewki. Jaką soczewkę wybrać w przypadku zaćmy? Przede wszystkim trzeba dobrze poznać dostępne rodzaje. Wybór jest bardzo istotny – będzie miał bowiem spory wpływ na codzienne życie. Pamiętajmy, że naturalna soczewka umożliwia akomodację (czyli „łapanie ostrości”) – a zatem sztuczna musi w jakiś sposób to rekompensować, ponieważ inaczej będzie bezużyteczna. Obecnie w ofercie spotkać można implanty:

• Jednoogniskowe – czyli „nastawione” do jednej odległości – bliży lub dali. Większość pacjentów decyduje się na to drugie rozwiązanie, ponieważ jest dla nich praktyczniejsze. W takiej opcji ostre widzenie z bliska zapewnią dodatkowe szkła korekcyjne (popularnie nazywane okularami „do czytania”).
• Wieloogniskowe – w ich przypadku nie ma potrzeby stosowania okularów – te soczewki korygują wzrok w kliku punktach ogniskowania, co oznacza, że pozwalają na ostre widzenie do bliży, dali, a także na odległości pośrednie. Do nowoczesnych implantów wieloogniskowych zaliczamy np. soczewki refrakcyjno-dyfrakcyjne AcrySof®  ReSTOR®  oraz AcrySof® IQ PanOptix®.
• Toryczne – to soczewki jedno- lub wieloogniskowe przystosowane do korekcji astygmatyzmu. Przykładem mogą być implanty AcrySof® Toric ReSTOR®.

Dodatkowo w soczewkach można zastosować również rozwiązania takie jak konstrukcja asferyczna  – poprawiająca jakość widzenia w słabych warunkach oświetleniowych, czy też filtr świata niebieskiego zmniejszający ryzyko zachorowania w przyszłości na zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD). Jeśli nadal nie wiesz, jakie implanty będą dla Ciebie najlepsze – bez obaw! Podczas badania kwalifikacyjnego lekarz pomoże Ci w doborze odpowiedniej soczewki.

Jak się dobrze przygotować do zabiegu usunięcia zaćmy?

Po wizycie kwalifikacyjnej i wyborze najlepszej soczewki, można przygotowywać się zabiegu. Tylko jak to zrobić? O czym trzeba pamiętać?

• Na kilka godzin (najczęściej 4-5) przed operacją nie należy jeść. Wyjątek stanowią pacjenci z cukrzycą – powinni trzymać się ustalonego wcześniej rytmu przyjmowanych posiłków i insuliny;
• Jeśli chodzi o przyjmowane leki – o wszystkich preparatach trzeba poinformować okulistę na wizycie kwalifikacyjnej. W większości przypadków nie ma konieczności ich odstawiania – gdyby jednak tak było, lekarz nas o tym poinformuje. Dodatkowo zleci krople do zakrapiania oczu na kilka dni przed zabiegiem;
• W dniu operacji oraz dzień przed nie można spożywać alkoholu;
• W dniu zabiegu nie należy nakładać makijażu okolicy oczu, ani stosować kosmetyków do twarzy – również kilka dni po operacji;
• Na zabieg należy przyjechać z osobą towarzyszącą, aby odebrała pacjenta i odwiozła go do domu – prowadzenie samochodu tuż po operacji jest przeciwwskazane;

Przebieg zabiegu usunięcia zaćmy

Zabieg usunięcia zaćmy przebiega w sposób następujący – usuwanie zaćmy to zabieg krótki (trwa ok. 15-20 minut), w pełni bezpieczny i dzięki miejscowemu znieczuleniu całkowicie bezbolesny. Prężny rozwój technologiczny w medycynie sprawił, że obecnie procedura ta nie wymaga hospitalizacji – pacjent jeszcze w tym samym dniu może wrócić do domu. Usuwanie zaćmy jest jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów okulistycznych – każdego dnia przeprowadza się go u tysięcy pacjentów na świecie! Oto, jak wygląda jego przebieg przy zastosowaniu najpopularniejszej metody – fakoemulsyfikacji:

• najpierw lekarz wykonuje niewielkie, ok. 2-milimetrowe nacięcie,
• następnie przy pomocy generującego ultradźwięki fakoemulsyfikatora kruszy starą, zmętniałą soczewkę,
• kolejnym krokiem jest delikatne oczyszczenie torebki (w której znajdowała się soczewka) z powstałych resztek,
• teraz w to samo miejsce wstawia się nową soczewkę – początkowo jest ona zwinięta w rulonik, ale po umieszczeniu w torebce rozwija się i przyjmuje właściwy kształt,
• a koniec lekarz zabezpiecza miejsce nacięcia.

Jeśli u pacjenta zaćma występuje obuocznie to najczęściej operuje się jedno oko, a po upływie ok. 1-2 tygodni drugie.

Skąd w ogóle bierze się zaćma?

Wiadomo już sporo o soczewkach wstawianych podczas operacji usunięcia zaćmę oraz, jak wygląda taki zabieg i jak się do niego przygotować – ale jakie są przyczyny zaćmy? 

Katarakta to najczęściej proces związany ze starzeniem się organizmu. W naturalnej soczewce oka z biegiem lat mogą odkładać się różne metabolity. To sprawia, że stopniowo staje się ona coraz bardziej mętna i pojawiają się objawy pogorszenia wzroku. Ta postać zaćmy – starcza – występuje najczęściej, ale choroba może być wrodzona (ujawnia się wtedy w młodym wieku) albo wystąpić na skutek jakiegoś czynnika np. ciężkiego urazu. Ryzyko pojawienia się katarakty zwiększają też m.in.:

• krótkowzroczność (szczególnie wysoka), jaskra, stany zapalne i inne choroby wzroku;
• narażenie na substancje toksyczne i bardzo ostre światło (często związane z określonymi zawodami, np. spawacza, hutnika);
• przewlekłe stosowanie niektórych leków (głównie sterydów);
• schorzenia ogólne organizmu takie jak np. cukrzyca;
• palenie papierosów, niezdrowe odżywianie się.

Bibliografia:

1. Gupta V.B., Rajagopala M., Ravishankar B. Etiopathogenesis of cataract: an appraisal. Indian J Ophthalmol. 2014 Feb; 62(2): 103-10. doi: 10.4103/0301-4738.121141. PMID: 24618482; PMCID: PMC4005220.
2. Sharma B., Abell R.G., Arora T., Antony T., Vajpayee R.B. Techniques of anterior capsulotomy in cataract surgery. Indian J Ophthalmol. 2019 Apr; 67(4): 450-460. doi: 10.4103/ijo.IJO_1728_18. PMID: 30900573; PMCID: PMC6446625.
3. Li S., Jie Y. Cataract surgery and lens implantation. Curr Opin Ophthalmol. 2019 Jan; 30(1): 39-43. doi: 10.1097/ICU.0000000000000547. PMID: 30335627.
4. https://www.allaboutvision.com/conditions/cataract-surgery.htm
5. https://www.medscape.com/answers/1210914-161504/what-are-the-risk-factors-for-senile-cataract-age-related-cataract