Skrzydlik oka – czym jest i jak skutecznie go leczyć?

Skrzydlik oka to stosunkowo częsta dolegliwość, która może znacząco wpływać na komfort widzenia i estetykę oka. Choć początkowo może wydawać się niegroźny, nieleczony może prowadzić do poważniejszych problemów ze wzrokiem. Poznaj wszystkie najważniejsze informacje na temat tej przypadłości.

Czym dokładnie jest skrzydlik oka?

Skrzydlik (pterygium) to łagodny przerost spojówki w kształcie trójkąta lub skrzydła, który wyrasta od strony kąta przyśrodkowego oka i rozrasta się w kierunku rogówki. Jest to zmiana zwyrodnieniowa, która może występować w jednym lub obu oczach jednocześnie. Tkanka skrzydlika składa się głównie z włókien kolagenowych i naczyń krwionośnych, które tworzą charakterystyczną, uniesioną strukturę na powierzchni oka. Schorzenie to najczęściej dotyka osoby między 20. a 50. rokiem życia, szczególnie te, które są narażone na długotrwałą ekspozycję na promieniowanie UV.

Wyróżniamy dwa główne rodzaje skrzydlików:

• prawdziwy – występujący najczęściej, spowodowany różnymi czynnikami ryzyka z tendencją do wzrostu (rozrost narośli graniczy z rogówką w dużym zakresie),
• rzekomy – występuje głównie na skutek urazów i zmian bliznowacenia rogówki. Nie powiększa się (łączy go z rogówką jedynie wierzchołek narośli).

Czy skrzydlik oka może być niebezpieczny?

Choć początkowo skrzydlik może wydawać się niegroźny, jego obecność może prowadzić do poważnych komplikacji wzrokowych. W zaawansowanych przypadkach może on nachodzić na rogówkę, powodując znaczne zaburzenia widzenia i astygmatyzm. Dodatkowo, nieleczony skrzydlik może prowadzić do trwałych zmian w strukturze oka i pogorszenia ostrości wzroku. Szczególnie niebezpieczne jest, gdy zmiana przekracza oś widzenia, co może skutkować znacznym pogorszeniem jakości życia pacjenta.

Jakie są przyczyny powstawania skrzydlika?

Skrzydliki gałki ocznej najczęściej występują u osób starszych, ale nie znaczy to, że nie mogą pojawić się także we wcześniejszych latach życia, szczególnie jeśli stworzy się im do tego dobre warunki. Do czynników ryzyka wystąpienia tych zmian zaliczamy m.in.:

• promieniowanie ultrafioletowe – np. poprzez nadmierną ekspozycję oka na promienie  słoneczne bez odpowiednich okularów czy częste korzystanie z solarium,
• kurz oraz inne zanieczyszczenia – częsty pobyt w brudnych, zadymionych pomieszczeniach, a także praca z dużą ilością kurzu i innych pyłów,
• palenie papierosów i związane z tym zanieczyszczenie oraz dym. Papierosy w dłuższej perspektywie powodują także uszkodzenia naczyń krwionośnych, a to również przyczynia się do wystąpienia skrzydlika. Co ważne, liczy się tu też palenie bierne i korzystanie z e-papierosów,
• wiatr – szczególnie długa ekspozycja na silne działanie i podmuchy,
• uszkodzenia rogówki, takie jak np. stany zapalne, owrzodzenia i oparzenia (skrzydlik rzekomy).

W Polsce skrzydlik występuje średnio u 2 na 100 osób. W krajach południowych z ciepłym klimatem częstotliwość pojawiania się schorzenia jest dużo większa. Ma to związek z dłuższym i silniejszym działaniem promieniowania UV obecnego w świetle słonecznym. Stąd też wzięła się potoczna nazwa tej narośli – „oko surfera”.

Jakie są objawy skrzydlika oka?

Zgrubienie jest widoczne jako małe, zmętniałe „skrzydełko” znajdujące się na spojówce. Styka się ono z rogówką albo całą powierzchnią (mówimy wtedy o skrzydliku prawdziwym), albo tylko czubkiem (skrzydlik rzekomy). Inne objawy skrzydlika to:

• Widoczna zmiana na powierzchni oka – charakterystyczny trójkątny lub skrzydłopodobny przerost tkanki.
• Uczucie ciała obcego w oku – pacjenci często odczuwają dyskomfort i wrażenie piasku pod powiekami”
• Zaczerwienienie i podrażnienie oka – szczególnie widoczne w okresach zaostrzenia.
• Łzawienie i światłowstręt – Mogą występować okresowo lub stale.
• Zaburzenia widzenia – w zaawansowanych przypadkach, gdy skrzydlik nachodzi na rogówkę.

Jakie są metody leczenia skrzydlika oka?

Leczenie skrzydlika zależy od stopnia jego zaawansowania i dolegliwości zgłaszanych przez pacjenta. W początkowym stadium stosuje się najczęściej leczenie zachowawcze w postaci kropli nawilżających i przeciwzapalnych. 

W przypadkach bardziej zaawansowanych konieczne może być leczenie operacyjne. Współczesna medycyna oferuje różne techniki chirurgiczne, w tym metodę autoprzeszczepu spojówki, która znacząco zmniejsza ryzyko nawrotu. Istotne jest również stosowanie odpowiedniej ochrony przeciwsłonecznej po zabiegu.

Operacja skrzydlika oka – kiedy jest wskazana?

Decyzja o operacyjnym usunięciu skrzydlika powinna być podjęta po dokładnej konsultacji z lekarzem okulistą. Zabieg chirurgiczny jest zalecany w następujących przypadkach:

• Znaczne pogorszenie widzenia – gdy skrzydlik nachodzi na rogówkę i zaburza ostrość wzroku, powodując astygmatyzm lub inne wady refrakcji.
• Szybki wzrost zmiany – jeśli obserwuje się dynamiczne powiększanie się skrzydlika w kierunku centrum rogówki.
• Uporczywe dolegliwości – w przypadku ciągłego dyskomfortu, podrażnienia i łzawienia oka, które nie ustępują po leczeniu zachowawczym.
• Względy estetyczne – gdy zmiana jest bardzo widoczna i stanowi problem kosmetyczny dla pacjenta.

Ile trwa zabieg usunięcia skrzydlika?

Operacja usunięcia skrzydlika to zabieg ambulatoryjny, wykonywany w znieczuleniu miejscowym. Cała procedura trwa zazwyczaj od 30 do 60 minut. Pacjent może opuścić klinikę w dniu zabiegu. Okres rekonwalescencji trwa zwykle kilka tygodni, podczas których należy stosować zalecone krople i unikać drażniących czynników zewnętrznych. Pełny powrót do normalnej aktywności jest możliwy po około 2-3 tygodniach.

Jak zapobiegać pojawieniu się skrzydlika na oku?

Choć nie zawsze możemy całkowicie zapobiec rozwojowi skrzydlika, odpowiednia profilaktyka może znacząco zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia. Szczególnie ważne jest to w przypadku osób z grupy podwyższonego ryzyka, czyli spędzających dużo czasu na świeżym powietrzu lub mieszkających w regionach o intensywnym nasłonecznieniu:

• Ochrona przed promieniowaniem UV – Regularne noszenie okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV oraz nakryć głowy z daszkiem.
• Unikanie ekspozycji na czynniki drażniące – Ograniczenie przebywania w zapylonym lub wietrznym środowisku.
• Odpowiednie nawilżanie oczu – Stosowanie kropli nawilżających, szczególnie w suchym lub klimatyzowanym otoczeniu.
• Regularne badania okulistyczne – Pozwalają na wczesne wykrycie i monitorowanie ewentualnych zmian.

Skrzydlik a zaćma – dlaczego bywają mylone?

Skrzydlik i zaćma to dwie różne choroby oczu, które czasami bywają ze sobą mylone przez pacjentów ze względu na podobne objawy początkowe, takie jak pogorszenie ostrości wzroku. Jednak są to schorzenia o zupełnie innym charakterze i wymagające odmiennego podejścia terapeutycznego. Zaćma dotyczy zmętnienia soczewki oka, podczas gdy skrzydlik jest przerostem spojówki. Właściwa diagnoza może być postawiona tylko przez lekarza okulistę po przeprowadzeniu szczegółowego badania.