Zespół suchego oka to schorzenie, które potrafi być bardzo uciążliwe w codziennym funkcjonowaniu. Skąd się bierze i jakie czynniki mogą nasilać jego objawy?
Suche oko… to znaczy jakie?
Każdego dnia powinniśmy dostarczać naszemu organizmowi około 2,5 litra wody – oczywiście wliczając w to także wodę obecną w posiłkach, które jemy. Nie ulega wątpliwości, że bez tego życiodajnego płynu nasze ciało nie mogłoby dobrze funkcjonować. Woda jest potrzebna w prawie wszystkich procesach biochemicznych w nim zachodzących; poza tym zapewnia właściwie nawilżenie i napięcie tkanek. Także nasz narząd wzroku potrzebuje odpowiedniego nawodnienia.
Być może patrząc kiedyś w lustro zauważyłeś, że Twoje oczy delikatnie lśnią. Dzieje się tak, ponieważ pokryte są tzw. filmem łzowym, czyli niezwykle cienką, płynną warstwą ochronną, która przypomina łzy. Jeśli jednak z jakiegoś powodu dojdzie do zaburzenia równowagi tej struktury – np. będzie jej zbyt mało, albo zmianie ulegnie jej skład – wówczas najczęściej możemy mówić o zespole suchego oka.
Przyczyny zespołu suchego oka
Warto wiedzieć, że zespół suchego oka to nie tyle jedna, konkretna choroba, co raczej wspólny termin zarezerwowany dla wielu schorzeń, które wpływają na zaburzenie równowagi filmu łzowego i skutkują podobnymi objawami. Do głównych symptomów zaliczamy pieczenie oczu (często opisywane jako uczucie piasku pod powiekami), ich zmęczenie i potrzebę częstego mrugania. Paradoksalnie czasami może występować też nasilone łzawienie.
Jakie są przyczyny zespołu suchego oka? Do najczęściej występujących czynników, które mogą powodować jego wystąpienie, jak również nasilenie objawów, zaliczamy:
- współistnienie różnych schorzeń autoimmunologicznych, np. zespołu Sjögrena, alergii, atopowego zapalenia skóry, twardziny;
- przebywanie w suchych, klimatyzowanych, zanieczyszczonych lub silnie ogrzewanych pomieszczeniach – takie powietrze może wysuszać oczy; podobne działanie ma też wiatr;
- długotrwałe męczenie oczu, np. praca przed komputerem czy tabletem;
- częste używanie soczewek kontaktowych (mogą bowiem powodować wysuszanie oczu);
- niektóre środki farmakologiczne, w tym np. antykoncepcja hormonalna oraz krople do oczu zawierające konserwanty;
- rzadkie mruganie – to nie pomyłka! W czasie mrugania następuje odnowienie warstwy filmu łzowego na rogówce; jest to również jedyny sposób na dokładne rozprowadzenie go po całej jej powierzchni;
- palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu;
- odwodnienie;
niektóre choroby, w tym np. zapalenie brzegów powiek, zaburzenie funkcji gruczołów Meiboma; - wiek – po 40. roku życia naturalnie spada ilość wody w organizmie, obniża się także ilość wydzielanych łez;
- czynniki genetyczne.
Warto wiedzieć, że czasami wystarczy zaledwie jeden lub dwa czynniki ryzyka, aby pojawiły się objawy zespołu suchego oka.
Jakie badania będą potrzebne?
Nasilające się objawy powinny nas skłonić do wizyty u okulisty. Aby lekarz mógł postawić diagnozę zespołu suchego oka, konieczne jest wykonanie kilku badań, do których zaliczamy m.in.:
– nieinwazyjny test przerwania filmu łzowego – po każdym mrugnięciu, film łzowy znajdujący się na oku z czasem zaczyna wysychać – dlatego potrzebny jest kolejny ruch powieką. To badanie polega na sprawdzeniu po ilu sekundach dochodzi do przerwania ciągłości warstwy ochronnej;
– meibografię – umożliwiającą uwidocznienie gruczołów Meiboma. Ich zadaniem jest wytwarzanie lipidowej wydzieliny, która m.in. powoduje ochronę filmu łzowego przed nadmiernym parowaniem. Ocena ich ilości i lokalizacji jest pomocna w diagnostyce schorzenia;
– test Schirmera – polegający na kilkuminutowym badaniu naturalnego wytwarzania łez;
– wysokość menisku łzowego – będzie ona niewielka, jeśli w filmie łzowym znajdzie się zbyt mało wody;
– osmolarność filmu łzowego – pozwalająca dokładnie określić skład i stężenie wydzieliny łzowej.
Leczenie zespołu suchego oka
Ciągły dyskomfort w oczach, jaki występuje w tym schorzeniu, potrafi mocno dawać się we znaki w codziennym funkcjonowaniu. Na szczęście istnieje kilka sposobów leczenia zespołu suchego oka:
- Stosowanie specjalnych kropli do oczu – przy zakupie trzeba jednak uważać, ponieważ niektóre preparaty mogą bardziej zaszkodzić, niż pomóc. Dlatego warto w tej kwestii skonsultować się ze swoim okulistą;
- Zatyczki do kanalików łzowych – powodują one zamknięcie kanalików łzowych, normalnie odprowadzających łzy do jamy nosowej. Z pewnością zauważyłeś nieraz, że podczas płaczu bardzo szybko pojawia się również katar. Są to właśnie łzy, które mają tędy dodatkową drogę ujścia (wykorzystywaną również wtedy, gdy nie płaczemy – choć znacznie trudniej to wtedy zauważyć). Zamknięcie jej spowoduje, że więcej łez będzie zostawać pod powiekami, co spowoduje większą ilość dostępnego filmu łzowego;
- Leczenie zabiegowe – niekiedy wykonuje się zabieg pobudzenia gruczołów Meiboma serią impulsów wysokoenergetycznego białego światła. Taka stymulacja powoduje zwiększoną produkcję ich wydzieliny.
Leczenie zespołu suchego oka – jak również innych schorzeń okulistycznych i wad wzroku – wchodzi w skład oferty Specjalistycznego Centrum Korekcji Wzroku – Optegra (dawniej Vidium Medica), obecnego w Krakowie i Warszawie.