Choroby oczu potrafią znacząco wpłynąć na jakość naszego życia. Jaskra i zaćma należą do najczęstszych schorzeń okulistycznych, które dotykają miliony ludzi na całym świecie. Choć obydwie mogą prowadzić do utraty wzroku, różnią się między sobą mechanizmem powstawania, objawami i możliwościami leczenia.
Czym jest jaskra?
Jaskra to podstępna choroba atakująca nerw wzrokowy, która może rozwinąć się w każdym wieku, choć najczęściej pojawia się po 35. roku życia. Jej istotą jest stopniowe uszkodzenie nerwu wzrokowego, kluczowej struktury odpowiedzialnej za nasze widzenie. Główną przyczyną jest najczęściej podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, powstające na skutek utrudnionego odpływu cieczy wodnistej z oka. W niektórych przypadkach może być też spowodowana zaburzeniami przepływu krwi w okolicy nerwu wzrokowego.
Czym jest zaćma?
Zaćma to schorzenie dotykające soczewki oka, której głównym zadaniem jest skupianie światła. Choroba objawia się stopniowym zmętnieniem soczewki, co jest skutkiem odkładania się w niej produktów przemiany materii. Najczęściej występuje jako zaćma starcza, jednak może pojawić się również u młodszych osób jako skutek cukrzycy, długotrwałego stosowania sterydów lub może być wadą wrodzoną.
Jak odróżnić jaskrę od zaćmy?
Rozróżnienie tych dwóch chorób jest kluczowe dla właściwego leczenia. Każda z nich atakuje inne struktury oka i wymaga odmiennego podejścia terapeutycznego.
| Cecha | Jaskra | Zaćma |
| Struktura oka | Nerw wzrokowy | Soczewka |
| Główne objawy | Stopniowa utrata pola widzenia, mroczki, bóle głowy | Zamazane widzenie, problemy z oceną odległości |
| Przebieg | Często bezobjawowy w początkowej fazie | Stopniowe pogorszenie ostrości wzroku |
| Odwracalność | Nieodwracalna | Odwracalna poprzez operację |
Co jest gorsze – zaćma czy jaskra?
Nie należy wartościować tych chorób, ponieważ obie wymagają natychmiastowej interwencji medycznej. Kluczowa różnica polega na tym, że zaćma jest schorzeniem odwracalnym dzięki zabiegowi chirurgicznemu, podczas gdy uszkodzenia wywołane przez jaskrę są nieodwracalne. Dlatego tak istotna jest wczesna diagnostyka i rozpoczęcie leczenia.
Sprawdź: operacja zaćmy
Czy można mieć jednocześnie jaskrę i zaćmę?
Obie choroby mogą występować jednocześnie, szczególnie u osób starszych. W takich przypadkach często przeprowadza się jednoczesną operację zaćmy i jaskry, co pozwala na skuteczne leczenie obu schorzeń podczas jednego zabiegu.
Jakie są metody usuwania zaćmy i jaskry?
W przypadku zaćmy i jaskry stosuje się odmienne podejście terapeutyczne. Zaćma wymaga wyłącznie leczenia operacyjnego, podczas gdy jaskra może być leczona zarówno zachowawczo, jak i chirurgicznie.
Metody leczenia zaćmy
- Fakoemulsyfikacja – najnowocześniejsza metoda wykorzystująca ultradźwięki do rozbicia zmętniałej soczewki, trwająca zaledwie kilkanaście minut pod znieczuleniem miejscowym
- Femtoemulsyfikacja – zaawansowana technika z wykorzystaniem lasera femtosekundowego
- Wszczepienie soczewki wewnątrzgałkowej – końcowy etap operacji, gdzie naturalna soczewka zostaje zastąpiona sztuczną
Metody leczenia jaskry
- Farmakoterapia – stosowanie kropli obniżających ciśnienie wewnątrzgałkowe
- Leczenie laserowe – trabekuloplastyka lub irydotomia laserowa
- Operacje filtracyjne – tworzenie nowych dróg odpływu cieczy wodnistej
Sprawdź: operacja jaskry
Czy zaćma i jaskra mogą spowodować ślepotę?
Nieleczona zaćma, jak i jaskra mogą doprowadzić do całkowitej ślepoty. Dlatego dostrzegając pierwsze niepokojące objawy i problemy z widzeniem, takie jak zaburzenia ostrości wzroku lub rozmyty obraz, należy jak najszybciej udać się do okulisty.
Jak wygląda profilaktyka jaskry i zaćmy?
Profilaktyka obu schorzeń wymaga systematycznego podejścia i świadomości zdrowotnej. Regularne badania okulistyczne są fundamentem wczesnego wykrywania zarówno jaskry, jak i zaćmy, szczególnie po 40. roku życia. W przypadku jaskry kluczowe znaczenie ma kontrola ciśnienia wewnątrzgałkowego, którą należy przeprowadzać przynajmniej raz w roku.
Dla profilaktyki zaćmy istotne jest stosowanie diety bogatej w antyoksydanty, witaminy C i E oraz luteinę. Należy chronić oczy przed szkodliwym promieniowaniem UV, nosząc okulary przeciwsłoneczne z filtrem UV400. Ważne jest również utrzymywanie prawidłowego poziomu cukru we krwi i unikanie palenia tytoniu.
W przypadku występowania czynników ryzyka – takich jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy występowanie jaskry lub zaćmy w rodzinie – zaleca się częstsze kontrole okulistyczne, nawet co 6 miesięcy. Warto również dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu i prowadzić zdrowy tryb życia, co może opóźnić rozwój obu schorzeń.