Odpowiadamy dziś na pytania o astygmatyzm – czym jest, skąd się bierze, jak się objawia oraz w jaki sposób można go leczyć?
Astygmatyzm – co to takiego?
Bardzo powszechnie występujący dziś astygmatyzm (inaczej: niezborność) to tak naprawdę nie choroba, a wada wzroku. Jej istotą jest nierówne ogniskowanie się wiązek światła na jednej z najważniejszych struktur naszego oka – siatkówce. W prawidłowo funkcjonującym narządzie wzroku jest tylko jeden punkt ich załamania; w przypadku zaś astygmatyzmu takich punktów jest więcej – i siła załamywania światła w każdym z nich jest inna. Istnieje kilka rodzajów tej wady (piszemy o nich nieco dalej). Warto regularnie badać swój wzrok i zwracać uwagę, gdy tylko zauważymy jakieś nieprawidłowości – systematyczne wizyty u okulisty na pewno pomogą trzymać rękę na pulsie i szybko wykryć wadę, jeśli się pojawi, a później kontrolować jej ewentualne pogłębianie się.
Jak objawia się astygmatyzm?
Głównym objawem astygmatyzmu jest niewyraźne, jakby przymglone widzenie (zarówno z bliska, jak i z daleka), które utrudnia codzienne funkcjonowanie. Miewasz nieraz wrażenie, że ostrość Twojego wzroku jest inna w pionie i inna w poziomie? To również może być objaw astygmatyzmu.
Do pozostałych symptomów należą m.in.:
– częste mrużenie oczu (zwykle odruchowe) – które jest skutkiem tego, że nieostro widzimy i próbujemy „nadrobić” to akomodacją oczu; niestety zwykle ze znikomą skutecznością;
– zniekształcenie obrazu – linie proste mogą wydawać się nam krzywe;
– bóle głowy, najczęściej czołowe – spowodowane wzrostem napięcia mięśni oka i ich zmęczeniem; również uczucie ciężkości głowy;
– pieczenie i częste pocieranie oczu;
– męczliwość oczu – szczególnie nasilona, gdy długo czytamy lub pracujemy przed monitorem komputera.
Przyczyny i rodzaje astygmatyzmu
Skąd bierze się astygmatyzm? Dlaczego światło skupia się na siatkówce nieprawidłowo? Powodem takiego stanu rzeczy jest nierówna rogówka, zmienione wymiary gałki ocznej (która ulega wtedy częściowemu spłaszczeniu i kształtem przypomina trochę piłkę do rugby) czy też wady soczewki. Astygmatyzm może być więc wrodzony (odpowiadają za to uwarunkowania genetyczne), ale może również powstać w wyniku urazu oka. Często ujawnia się u dzieci. Jak wspomnieliśmy wcześniej, istnieje jego kilka typów.
Wyróżniamy m.in. astygmatyzm:
– regularny – najczęściej występujący; jedna krzywizna oka załamuje światło inaczej niż druga;
– nieregularny – charakteryzujący się różnym załamywaniem wiązek światła w poszczególnych miejscach płaszczyzny oka.
Lub też wg innego podziału:
– złożony – gdy oko jest krótko- lub nadwzroczne w dwóch płaszczyznach, a wady te mają różne wartości;
– niezłożony – gdy oko jest krótko- lub nadwzroczne w jednej płaszczyźnie;
– mieszany – gdy oko jest krótkowzroczne w jednej, a nadwzroczne w drugiej płaszczyźnie.
Szkła cylindryczne i soczewki do korekty astygmatyzmu
Jakie są sposoby korekcji astygmatyzmu? Najczęściej stosowaną i chyba najbardziej tradycyjną metodą jest noszenie okularów, które mają specjalnie przystosowane do tej wady wzroku szkła. Ich charakterystyczną cechą jest cylindryczny kształt (stąd popularna nazwa „cylindry”), który umożliwia korekcję astygmatyzmu. Inną i jeszcze bardziej efektywną metodę stanowią specjalne, toryczne soczewki kontaktowe. Dzięki swoim właściwościom oraz bezpośredniej styczności z okiem potrafią dopasować się do kształtu nierównej gałki ocznej i tym samym zniwelować uciążliwe objawy astygmatyzmu. Moc okularów i soczewek do jego korekcji określamy w dioptriach.
Zabiegowe leczenie astygmatyzmu
Bardzo skuteczną i rokrocznie zyskującą na popularności metodą leczenia astygmatyzmu jest laserowa korekcja wzroku. To bardzo bezpieczny i przede wszystkim skuteczny zabieg, który polega na laserowym wyprofilowaniu rogówki oka w taki sposób, aby wpadające do środka promienie świetlne mogły znów poprawnie skupiać się na siatkówce. Co ciekawe, zupełnie nie przypomina on „tradycyjnych” operacji, z jakimi zwykle kojarzą nam się wszelkiego rodzaju zabiegi. Laserowa korekcja wzroku to bardzo krótka, zaledwie kilkunastominutowa procedura, która jest zupełnie bezbolesna (dzięki zastosowaniu znieczulenia miejscowego) i którą wykonuje się w komfortowych dla pacjenta warunkach. Co więcej, klinikę można opuścić jeszcze tego samego dnia. Zabieg taki umożliwia korekcję do 6 dioptrii astygmatyzmu.
Poznaj ceny laserowej korekcji wzroku
Astygmatyzm – garść ciekawostek:
- Wadę wzroku znaną jako astygmatyzm opisał w 1801 r. Anglik Thomas Young. Jego inne dzieła dotyczą m.in.: teorii widzenia barw i akomodacji oka.
- Ten sam naukowiec stworzył pierwszą soczewkę kontaktową do leczenia astygmatyzmu. Była to kilkumilimetrowa szklana rurka zakończona soczewką. Po napełnieniu wodą przykładało się ją do oka.
- Projekt pierwszych w historii soczewek kontaktowych stworzył Leonardo da Vinci – i to już na początku XVI wieku!
- Astygmatyzm dotyczy dziś – wg szacunków WHO – niemal 290 milionów ludzi na całym świecie.
- W 1/3 przypadków krótkowzroczności i nadwzroczności wadą towarzyszącą jest astygmatyzm. W leczeniu takiego „podwójnego problemu” dobrze sprawdzają się soczewki toryczne i laserowa korekcja wzorku.
- Wiele osób ma fizjologiczny astygmatyzm, nieprzekraczający 0,5 dioptrii. Nie wymaga on jednak korekcji.
Bibliografia:
- Chow S.S.W., Chow L.L.W., Lee C.Z., Chan T.C.Y. Astigmatism Correction Using SMILE. Asia Pac J Ophthalmol (Phila). 2019 Sep-Oct; 8(5): 391-396. doi: 10.1097/01.APO.0000580140.74826.f5. PMID: 31490198; PMCID: PMC6784860.
- Read S.A., Collins M.J., Carney L.G. A review of astigmatism and its possible genesis. Clin Exp Optom. 2007 Jan; 90(1): 5-19. doi: 10.1111/j.1444-0938.2007.00112.x. PMID: 17177660.
- Pojda S.M. (red.). Okulistyka w kropelce czyli wiadomości z diagnostyki i udzielania pomocy lekarskiej w chorobach oczu dla lekarzy i studentów medycyny. Wydanie II poprawione. Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice 2006.
- https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/wadywzroku/83545,astygmatyzm-niezbornosc