Cukrzyca – choroba, która pomimo rozwoju medycyny nadal nie daje za wygraną. Z roku na rok przybywa osób zmagających się z zbyt wysokim poziomem cukru we krwi. Szacuje się, że obecnie na świecie żyje ponad 420 milionów osób z cukrzycą! Konsekwencje są bardzo poważne i obejmują ślepotę, zawał serca, udar, a nawet amputację kończyn.
Zaburzenia widzenia w cukrzycy
Przyczyny zaburzenia widzenia w cukrzycy mogą być różne, chociaż pierwszym czynnikiem sprawczym jest hiperglikemia. U większości chorych objawy pojawiają się wraz z czasem trwania cukrzycy. Retinopatia cukrzycowa to nie jedyna przyczyna zaburzeń widzenia – warto pamiętać także o zaćmie i jaskrze wtórnej, są to jednak tak zwane powikłania spoza siatkówki (retinopatia cukrzycowa powoduje uszkodzenie siatkówki). Podwyższony poziom cukru we krwi powoduje uszkodzenie naczyń krwionośnych w całym organizmie – również w obrębie gałki ocznej, czego konsekwencją jest właśnie retinopatia cukrzycowa. Jej powikłaniem jest z kolei cukrzycowy obrzęk plamki.
Zmiany cukrzycowe w siatkówce oka
Jak wspomniano retinopatia cukrzycowa jest odpowiedzialna za występowanie patologicznych zmian w obrębie siatkówki. Ewolucja patologii obejmuje: brak cech retinopatii cukrzycowej, retinopatię nie proliferacyjną (wyróżniamy trzy postaci: łagodną, umiarkowaną, ciężką) oraz retinopatię proliferacyjną w wyniku której dochodzi do utraty wzroku. Patofizjologicznie, do ślepoty dochodzi w wyniku tworzenia nowych nieprawidłowych naczyń krwionośnych, krwotoków do ciała szklistego gałki ocznej, odwarstwienia siatkówki.
Retinopatia cukrzycowa – objawy
Wielu pacjentów nie uświadamia sobie, jak poważną chorobą jest cukrzyca, która ma konsekwencje ogólnoustrojowe. Ciężko jednoznacznie określić, które objawy nieleczonej hiperglikemii jest najpoważniejsze. Jedno jest pewne – stwierdzenie „utrata wzroku” brzmi bardzo poważnie. Można powiedzieć, że początkowo zmiany cukrzycowe w oku nie są bardzo widoczne – pacjenci nie zgłaszają bólu, a chwilowe zaburzenia widzenia najczęściej są wiązane z zupełnie innymi przyczynami. Bezobjawowa retinopatia może być rozpoznana w badaniu okulistycznym (wziernikowanie dna oka). Symptomy na które należy zwrócić uwagę to między innymi pogorszenie ostrości widzenia, upośledzenie widzenia w ciemności czy „mroczki przed oczami”. Obraz często staje się niewyraźny i częściowo zamazany, a kształty widzianych przedmiotów mogą być zniekształcone. Pacjenci mogą zgłaszać również pojawienie się „czarnej plamy” w polu widzenia.
Cukrzyca, a pogorszenie wzroku
Pogorszenie wzroku w cukrzycy jest pojęciem ogólnym – nie u wszystkich pacjentów symptomy muszą być identyczne. Warto jednak je znać, bowiem są one bezwzględnym wskazaniem do szybkiej kontroli lekarskiej. Sprawy nie ułatwia fakt, że objawom nie towarzyszy ból, przez co pacjenci zwlekają z wizytą u okulisty. Najczęściej chorzy nie wiedzą z jak poważną chorobą mają do czynienia. Rokowanie w przypadku retinopatii cukrzycowej jest zawsze poważne i wymaga zaangażowania terapeutycznego.
Cukrzyca a wzrok
Czy rozpoznanie cukrzycy wiąże się z utratą lub pogorszeniem wzroku? Jednym z najważniejszych czynników ryzyka rozwoju retinopatii cukrzycowej jest czas trwania choroby. Oczywiście normalizacja parametrów glikemii zmniejsza ryzyko powikłań ocznych cukrzycy. Ważne jest to, aby kontrola poziomu cukru we krwi była osiągnięta w możliwie najszybszym czasie – to w znacznym stopniu ograniczy ryzyko rozwoju zmian charakterystycznych dla siatkówkowych powikłań cukrzycy. Nie można jednak zapominać o pozostałych czynnikach ryzyka, które również muszą być kontrolowane. Należą do nich takie parametry jak utrzymanie właściwego ciśnienia tętniczego krwi, kontrola gospodarki lipidowej (poziom cholesterolu), a także leczenie współistniejących chorób nerek. Pacjent z retinopatią najczęściej jest pod równoczesną opieką lekarza okulisty oraz internisty.
Bibliografia:
- Lechner J., O’Leary O.E., Stitt A.W. The pathology associated with diabetic retinopathy. Vision Res. 2017 Oct; 139: 7-14. doi: 10.1016/j.visres.2017.04.003. Epub 2017 Apr 29. PMID: 28412095.
- Gajewski P. (red.). Interna Szczeklika 2019. Wyd. 10. Medycyna Praktyczna, Kraków 2019.
- Niżankowska M.H. Podstawy okulistyki. Wydanie II poprawione i uzupełnione. VOLUMED, Wrocław 2000.
- https://www.mp.pl/cukrzyca/powiklania/66475,retinopatia-cukrzycowa