Laser oczkiem w głowie okulistyki

W nowoczesnej technologii laserowej współczesna medycyna zyskała bardzo ważnego sojusznika w walce z wieloma schorzeniami, szczególnie okulistycznymi. Jakich wad i chorób oczu możesz pozbyć się za pomocą lasera? Oto nasz przewodnik.

1. Krótkowzroczność, nadwzroczność i astygmatyzm

Wady wzroku są dziś bardzo częstym problemem. Co więcej – z roku na rok coraz większym. Według szacunków WHO do 2050 roku ponad połowa światowej populacji będzie cierpiała na krótkowzroczność! Choć wady widzenia nie są bezpośrednim zagrożeniem życia, to jednak przyczyniają się do obniżenia jego komfortu. Ostry wzrok jest uzależniony od korzystania z okularów bądź soczewek kontaktowych, co na dłuższą metę jest dość uciążliwe. Na szczęście pod koniec XX. wieku powstała laserowa korekcja wzroku. To metoda, dzięki której w kilkanaście minut można skutecznie pozbyć się krótkowzroczności, nadwzroczności i astygmatyzmu!

W trakcie takiego zabiegu wykorzystuje się laser excimerowy lub femtosekundowy. Procedura polega na odpowiednim uformowaniu powierzchni rogówki, co pozwala kierować wpadające do oka wiązki światła precyzyjnie na siatkówkę. Całość trwa ok. 15 minut i dzięki miejscowemu znieczuleniu jest całkowicie bezbolesna, a pacjent pozostaje w stałym kontakcie z lekarzem. Zabieg laserowej korekcji wzroku można wykonać w ramach chirurgii jednego dnia.

Obecnie jest to jedna z najczęściej wybieranych metod leczenia wad wzroku – a jej popularność tylko rośnie. Z pewnością nie bez znaczenia jest tu fakt, że charakteryzuje się ona znakomitą skutecznością i bardzo wysokim poziomem bezpieczeństwa (ewentualne powikłania są bardzo rzadkie – poniżej 1% przypadków i najczęściej maja charakter przemijający).

2. Stożek rogówki

Kiedy rogówka ulegnie zbytniemu ścieńczeniu i uwypukleniu, wówczas przyjmuje kształt zbliżony do stożka. Stan taki objawia się pogorszeniem widzenia – zupełnie tak, jakby nagle zaczął się u nas rozwijać astygmatyzm albo krótkowzroczność. Do tego może dochodzić:

• pogorszenie wzroku w nocy (w warunkach kiepskiego oświetlenia);
• nadwrażliwość na światło;
• rozmazanie obrazu;
• mnogie widzenie;
• niekiedy także swędzenie oczu.

Schorzenie pojawia się najczęściej u młodych dorosłych (15-25 rok życia), rzadziej zdarza się w innych przedziałach wiekowych. Zazwyczaj ma charakter postępujący, choć niekiedy potrafi ulec samoistnemu zahamowaniu.

Leczenie stożka rogówki w dużej mierze polega na hamowaniu jego rozwoju. Podstawowym zabiegiem jest zabieg Cross Linking, który polega na nasączeniu tkanki ryboflawiną, a następnie poddaniu jej działaniu promieniowania UV. Procedura taka powoduje zwiększone wytwarzanie wiązań krzyżowych w rogówce, co poprawia jej wytrzymałość i zatrzymuje postęp choroby (znane są również przypadki cofnięcia się schorzenia po Cross Linking). Inne metody leczenia stożka to zabieg Topoguided, czyli wyrównanie powierzchni rogówki, a także procedura wszczepienia pierścieni Intacs, których zadaniem jest spłaszczenie krzywizny rogówki.

3. Zwyrodnienie plamki żółtej

Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD) to postępująca choroba siatkówki, a konkretnie jej fragmentu o największym zagęszczeniu komórek receptorowych, zwanego właśnie plamką żółtą. Do jego uszkodzenia dochodzi z biegiem lat na skutek działania szkodliwych produktów różnych procesów metabolicznych zachodzących w organizmie. Objawia się to m.in.:

pogorszeniem ostrości wzroku (szczególnie z bliska);
obniżonym kontrastem obrazu;
pojawieniem się plamy zasłaniającej część pola widzenia, która z czasem staje się coraz większa.

Jedną z najnowszych metod leczenia postaci suchej AMD jest zastosowanie lasera 2RT o fali 532 nm. Pozwala to na usunięcie części patologicznych zmian (tzw. druzów) z siatkówki i pobudzenie jej do regeneracji. Jest to metoda szybka, bezpieczna i całkowicie bezbolesna.

4. Zaćma

Zaćma, inaczej zwana kataraktą, to nie tyle choroba, co raczej występujący z wiekiem proces mętnienia naturalnej soczewki oka. Najczęściej występuje u osób starszych. Na skutek odkładania się różnych produktów przemiany materii dochodzi do utraty przejrzystości przez tę strukturę, w związku z czym pacjent stopniowo traci coraz większe obszary pola widzenia. Wg szacunków ekspertów problem dotyczy średnio 1 na 50 seniorów.
Jest tylko jeden – ale w 100% skuteczny – sposób leczenia zaćmy i korzysta on z technologii laserowej. To krótki, bezbolesny (w miejscowym znieczuleniu) zabieg, który polega na ultradźwiękowym rozkruszeniu i usunięciu starej, zmętniałej soczewki, a następnie zastąpieniu jej sztuczną, w pełni przyjazną dla organizmu. Wykonane jest precyzyjne nacięcie, przez które wprowadza się fakoemulsyfikator – a potem nową soczewkę.

5. Jaskra

Jaskra to bardzo groźna choroba narządu wzroku, która polega na degeneracji nerwu wzrokowego. Może do tego dochodzić na skutek wzrostu ciśnienia wewnątrz gałki ocznej. Istnieje kilka postaci schorzenia – niektóre dość szybko dają symptomy (takie jak zawężenie pola widzenia, bóle głowy, wrażenie aureoli wokół źródeł światła), inne przez lata potrafią postępować, nie powodując przy tym żadnych objawów. Tak jest np. w przypadku jaskry pierwotnej z otwartym kątem przesączania, która późno rozpoznana potrafi doprowadzić nawet do całkowitej utraty wzroku.

Z jaskrą można walczyć – choć nie każda postać tej choroby jest wyleczalna, to jednak da się opóźnić jej postępy. W terapii stosuje się m.in.:

• irydotomię laserową – zabieg polegający na wytworzeniu dodatkowej drogi odpływu dla cieczy wodnistej oka, co obniża ciśnienie wewnątrzgałkowe.

Selektywną trabekuloplastyka laserowa SLT – to metoda, która pozwala na obniżenie ciśnienia śródgałkowego w różnych postaciach jaskry z otwartym kątem przesączania oraz w nadciśnieniu ocznym. To skuteczna i nieinwazyjna metoda, którą można wielokrotnie powtarzać. Zabieg laserem SLT można powtarzać wielokrotnie, jest bowiem bardzo bezpieczny, nie powoduje powstawania blizn ani żadnych innych skutków ubocznych.

6. Retinopatia wcześniacza i cukrzycowa

Retinopatia wcześniacza to główna przyczyna wrodzonej ślepoty u noworodków. Może wystąpić u przedwcześnie urodzonych dzieci na skutek nieprawidłowego rozwoju unaczynienia siatkówki (już po porodzie), które prowadzi do odklejenia się tej warstwy i poważnych powikłań, łącznie z utratą wzroku. Bez badań przesiewowych jest praktycznie niemożliwa do wczesnego wykrycia – a tylko ono daje szansę na ocalenie widzenia małego pacjenta. Podobny problem – uszkodzenie naczyń krwionośnych siatkówki – występuje w przypadku retinopatii cukrzycowej i należy do częstych powikłań cukrzycy typu II.

Jedną ze skutecznych metod leczenia retinopatii jest przezźreniczna fotokoagulacja laserowa. To krótki i bezbolesny zabieg, który hamuje nieprawidłowy rozrost naczyniowy w obrębie siatkówki i znacznie obniża ryzyko wystąpienia jej odwarstwienia. Co ciekawe, można go stosować także w innych schorzeniach okulistycznych, np. w zmianach zakrzepowych naczyń siatkówki.

Laser to przyszłość!

Rozwój medycyny jest w dużej mierze możliwy dzięki postępowi technologicznemu. Lasery przebojem wdarły się do tej dziedziny i od kilkudziesięciu lat są coraz powszechniej stosowane w leczeniu wielu różnych chorób. Do ich największych zalet należy:

• wysoka skuteczność;
• ekspresowe wręcz tempo zabiegu;
• możliwość zastosowania znieczulenia;
• wyjątkowa precyzja;
• wysokie bezpieczeństwo (często dużo wyższe niż w przypadku operacji wykonywanych za pomocą bardziej tradycyjnych narzędzi).

Spora w tym zasługa systemów zabezpieczających, które czuwają nad pomyślnym przebiegiem każdej procedury. Przykładowo, system Eye Tracker 6D stosowany np. podczas laserowej korekcji wzroku na bieżąco, z częstotliwością 1000 razy na sekundę, sprawdza pozycję gałki ocznej pacjenta i w razie wykrycia najmniejszego nawet ruchu natychmiastowo przerywa pracę lasera, eliminując tym samym ryzyko uszkodzenia oka.

Zdobywając z roku na rok coraz więcej zwolenników technologia laserowa jest bez wątpienia przyszłością medycyny!

Bibliografia:

1. Kim T.I., Alió Del Barrio J.L., Wilkins M., Cochener B., Ang M. Refractive surgery. Lancet. 2019 May 18; 393(10185): 2085-2098. doi: 10.1016/S0140-6736(18)33209-4. PMID: 31106754.
2. Maier P., Reinhard T., Kohlhaas M. Corneal Collagen Cross-Linking in the Stabilization of Keratoconus. Dtsch Arztebl Int. 2019 Mar 8; 116(11): 184-190. doi: 10.3238/arztebl.2019.0184. PMID: 31014449; PMCID: PMC6503175.
3. Sharma B., Abell R.G., Arora T., Antony T., Vajpayee R.B. Techniques of anterior capsulotomy in cataract surgery. Indian J Ophthalmol. 2019 Apr; 67(4): 450-460. doi: 10.4103/ijo.IJO_1728_18. PMID: 30900573; PMCID: PMC6446625.
4. Abramowitz B., Chadha N., Kouchouk A., Alhabshan R., Belyea D.A., Lamba T. Selective laser trabeculoplasty vs micropulse laser trabeculoplasty in open-angle glaucoma. Clin Ophthalmol. 2018 Aug 30; 12: 1599-1604. doi: 10.2147/OPTH.S167102. PMID: 30214144; PMCID: PMC6124459.
5. Yun S.H., Adelman R.A. Recent developments in laser treatment of diabetic retinopathy. Middle East Afr J Ophthalmol. 2015 Apr-Jun; 22(2): 157-63. doi: 10.4103/0974-9233.150633. PMID: 25949072; PMCID: PMC4411611.
6. https://www.cxnews.pl/laser-w-leczeniu-amd-oraz-retinopatii-cukrzycowej,264.html